Gelecekteki evimiz olmaya aday, gökyüzünün kızıl ve ıssız gezegeni Mars ve Mars’ta yaşam mı merak ediyor musunuz?
Bu kısma geçmeden önce sizlerle Mars Gezegeni üzerine biraz konuşalım.
Güneş sistemindeki 4. Gezegen olan Mars aynı zamanda Merkür gezegeninden sonra en küçük 2. Gezegendir. Roma savaş tanrısının ismini taşıyan ve aynı zamanda kızıl gezegen olarak bilinen bu gezegen en çok keşif yapılmış gezegenlerden biridir.
Mars’ı bu kadar ilgi çekici kılan ve orada bir yaşam kurma isteği uyandıran yanlarından biri, bir mars gününün yaklaşık bir dünya gününe eşit olmasıdır. 1 Mars günü 24 saat 39 dakika ve 35 saniyedir. Buna karşılık olarak bir mars yılı 687 Dünya gününe eşittir ve bu rakam 1 dünya yılının neredeyse 2 katıdır. Aynı zamanda Dünya’da mevsimlerin oluşumunu sağlayan ve yaklaşık 23,5 derece olan eksen eğikliği, Mars’ta da mevcuttur. Yaklaşık 25 derece olan bu eksen eğikliği sayesinde Mars yüzeyinde soğuk ve sıcak sezonlar yani mevsimler oluşur.
Bazen renginden dolayı sıcak sanılsada aslında Mars çok soğuk bir gezegendir ve Mars’taki ortalama sıcaklık -60 C derecedir. Bunun sebeplerinden biri tabiki Mars’ın Güneş’e olan uzaklığıdır. Fakat en önemli sebebi Mars’ın Dünya’nınkinden 100 kat daha ince bir atmosfer yapısına sahip olmasıdır. Bu atmosfer yaklaşık %95 oranında karbon dioksit içerir. Dünya’da yaklaşık %21 olan oksijen oranıysa Mars atmosferinde yalnızca binde 16 oranında bulunmaktadır.
Tüm bu olumsuz yaşam koşullarına rağmen bir çok uzay temalı filmde gördüğümüz çok gezegenli yaşam belki Mars sayesinde çok yakında gerçek olacak. Peki ne yapmalıyız? Uzay gemimize atlayıp hemen Mars’a mı gitmeliyiz?
Tabiki hayır. İnsan yaşamını çok zorlayacak bu koşullarda oraya astronotlar veya kozmonotlar göndermek, onların orada deneyler yapmasını ve bize bir yaşam kurmasını beklemek neredeyse imkansızdır. Peki bu gerekli deneyleri kim yapacak? Kim oksijen veya suyun varlığını arayacak? Kim sıcaklığın optimal seviyelerde olduğu alanları araştıracak?
Tabiki robotlar!
1970’li yıllardan itibaren bize ilk resimleri gönderen uydular ve yüzeye başarıyla indirilen yüzey araçları bizler adına keşif yapan birinci nesil kaşif robotlardı. Bu keşif robotlarıyla ilk aşamalarda alınan görüntüler ilerleyen dönemlerde yapılacak keşiflere ilham oldu ve ardından birçok farklı keşif aracı gönderildi. Şimdi sizlerle son dönemin hareketli keşif araçlarını birlikte tanıyalım!
İlk aracımız Pathfinder göreviyle kızıl gezegene gönderilen ve 1997 yılının temmuz ayında inişini gerçekleştiren Sojourner!
Sojourner NASA tarafından Mars yüzeyine gönderilen ve başarılı bir iniş yapabilen ilk tekerlekli araçtır. Çok küçük ve yavaş bir araç olmasına rağmen üzerinde taşıdığı iki bilimsel kit ile iletişimin kesildiği 27 Eylül 1997 tarihine kadar bizler adına birçok araştırmalar yapmış ve aldığı sonuçları bilim dünyasıyla paylaşmıştır.
Şimdi ise Mars Keşif Yüzey Araçları isimli görevle gönderilen, Spirit ve Opportunity isimli 2 kardeşe bir göz atalım:
Görevin alfa yani birinci segmenti olan Spirit yüzey aracı 4 Ocak 2004 tarihinde başarılı bir inişin ardından hemen çalışmaya koyuldu. 6 yıl boyunca birçok keşif yapan Spirit, çalıştığı yıllar boyunca yaklaşık 8 kilometre yol katetti. Bu gezi sırasında tekerleklerinin kuma saplanması sonucu olduğu yerde sıkışıp kalan Spirit ile 22 Mart 2010 yılında kurulan bağlantıdan sonra bir daha haber alınamadı.
Görevin ikinci segmenti olan Opportunity, kardeşinden 21 gün sonra 25 Ocak 2004 tarihinde Mars yüzeyine inişini gerçekleştirmiştir. Görev süresini öyle bir aşmıştır ki Mars yüzeyinde yol alınan en uzun mesafe rekoruna sahiptir. 2018 yılında Mars’ta oluşan küresel kum fırtınası güneş panellerini örtene dek tam 45 kilometrelik yol kateden opportunity, pillerini yeniden şarj edemediği için Dünya ile yeniden iletişim kuramamıştır.
Geçmişten bu güne gönderilmiş en gelişmiş yüzey aracı olan Curiosity, 6 Ağustos 2012 yılında Gale kraterine iniş yapmıştır. Üstünde birçok farklı deney aracı bulunan ve yaklaşık bir araba büyüklüğünde olan Curiosity, minik bir mobil laboratuvar gibidir. Şu ana kadar geçen 2809 Dünya gününde yaklaşık 22 kilometrelik yol kat eden Curiosity, hala aktif olarak çalışmakta ve bizler için Mars yüzeyinde araştırmalar yapmaktadır.
Son olarak içinde bulunduğumuz yılın Temmuz ayında fırlatılması planlanan Mars 2020 yada yeni adıyla Perseverance, görünüş olarak ne kadar Curiosity’e benzese de içeriğinde birçok yenilikler barındırarak Mars’a hazırlanmaktadır. Bu yeniliklerden en büyüğü ise aracın gideceği yolu kendisinin belirlemesi için yüzey haritalaması yapma yeteneğine sahip olan bir Mars helikopteridir. Mars helikopterinin önemini söyle anlatalım,
Geçmişteki tüm mars araçları, Dünya’dan gönderilen komutlar ile hareket ettiriliyordu. Bu durum hem vakit kaybına neden oluyor, hemde keşfi yavaşlatıyordu. Şimdi bu helikopter sayesinde yüzey aracı kendi yönünü kendisi bulabilecek ve kısa süre içerisinde birçok alanı görüntüleyebilecektir.
İşte tüm bu araçlar, gelecekte Mars’ı evimiz yapmak için çalışmalarını sürdürüyorlar. Onlardan çok şey öğrendik ve öğrenmeye devam ediyoruz. İnsanlık olarak bu öğrendiklerimizle kendimizi yeni evimize hazırlıyor ve çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Belkide gelecekte, o uzay filmlerinde olduğu gibi çok gezegenli bir yaşam bizleri bekliyor olacak!
Bu ve buna benzer konuların devamına ulaşmak için youtube kanalımıza abone olmayı ve instagram twitter ve facebook gibi sosyal medya hesaplarımızdan bizleri takip etmeyi unutmayınız.
Bu yazıyı beğendiyseniz, aşağıda göreceğiniz sosyal medya ikonları üzerinden paylaşarak daha fazla kişinin uzay hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayabilirsiniz.
İngiltere’nin nadir yaşanan güneşli günlerinden birinde yemyeşil çayırların olduğu bir alanda bir adam elindeki kitabı dikkatlice inceleyerek ve kendi kendine konuşarak ilerliyordu. Adam, çok da alışık olmadığı güneş ışığından biraz uzaklaşmak ve elindeki kitabı daha da rahat okumak için yakınındaki bir elma ağacının dibine kendini bıraktı. Serin esen rüzgar yorulan gözlerini kapatmak için sürekli göz kapaklarını itiyordu. Sonunda adam kitabı bıraktı ve uykuya daldı.
Elma ağacının yapraklarını hışırdatan rüzgar, yönünü bir anda iyice olgunlaşmış ve kızarmış bir elmaya çevirdi. Olgunluğun verdiği ağırlıkla zaten dalda zor tutunan elma bir anda kendini boşluğa bıraktı. Ağacın altında yatan adama doğru tüm hızıyla ilerleyen elma birazdan kendisi sayesinde nelerin keşfedileceğinin farkında bile değildi…
Ağacın altında rüyalara dalan adamın uykusu, kafasına düşen kocaman bir elma ile bir anda dağıldı. Adam önce öfkelendi ve elmayı çok uzaklara fırlatmak için eline aldı. Fakat tam da o anda uzun zamandır aklını kurcalayan bir sorunun yanıtının bu elma olduğunun farkına vardı. Kendi kendine sordu; Bu elma neden düştü?, Neden dalından kopan bu elma yukarıya doğru değil de aşağıya doğru düştü?
İşte o adam sizinde tahmin edebileceğiniz gibi bir çok buluşa imza atmış ve İngiliz Kraliyet ailesinden Sör ünvanı almış Isaac Newton’dur. Keşfettiği şey ise aksini çok nadir yaşayabileceğimiz ve hatta yaşadığımızda da hemen kavrayamadığımız yerçekimidir. Newton, evrensel yerçekimi yasasını 1687 yılında yayınladığı "Principia" adlı kitabında duyurmuştur.
Yerçekimi Nedir?
Peki nedir bu yerçekimi?
Evrendeki bütün cisimler gözle görülmeyen bir kuvvetle birbirini çeker. Bu çekim kuvvetine “kütle çekimi” denir. Ağaçların, denizlerin, kendimizin, hatta havanın bile kütle çekimi vardır. İşte bu sayede her şey Dünya üzerinde kalır. Dünya’nın kütle çekimine ise yerçekimi denir. Bir maddenin ağırlığı, bulunduğu yere ve bu yerin kütle çekimine göre değişir.
Örneğin Dünya’nın kütlesiAy’ın kütlesinden yaklaşık altı kat daha büyüktür. Bir başka deyişle Ay’ın kütle çekimi, Dünya’nın 1/6’sı kadardır. Bu nedenle bir cismin kütlesi Ay’da ve Dünya’da aynı olmasına karşın o cismin Ay’daki ağırlığı Dünya’daki ağırlığının altıda biri kadardır.
Kütle çekim kuvveti yalnızca o kütlenin üzerinde duran nesnelere değil, etrafındaki nesnelere de etki eder. Bu duruma da evrensel kütle çekimi denir. Dünya ve Ay gibi iki cisim arasındaki kütle çekiminin büyüklüğü cisimlerin kütlesine ve aralarındaki uzaklığa bağlıdır. Mesafe arttıkça kütle çekimi azalır.
Peki Dünya ve Ay’ın dahi birbirleri arasında bir kütle çekim kuvveti varken nasıl oluyorda uzaydaki astronotlar Uluslararası Uzay İstasyonu içerisinde uçuyormuş gibi görünüyor? Uzay istasyonu yerçekiminden veya evrensel kütle çekiminden etkilenmiyor mu?
Dünya’nın yörüngesindeki en büyük yapay uydu olan Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya’dan yaklaşık 400 km yüksekte olsa bile Dünya’nın kütle çekiminin %80’ine hala maruz kalır. Ancak Uluslararası Uzay İstasyonu’nda bulunan astronotlar yerçekimini hissetmez. Çünkü onlar da istasyonla birlikte kütle çekiminin etkisiyle hiçbir zaman yere ulaşamasalar da sürekli olarak “serbest düşüş” yaparlar. Bu nedenle kendilerini yerçekimsiz ortamdaymış gibi hissederler.
Bu durumu gerçekleştirebilmesinin ardında Uluslararası Uzay İstasyonu’nun hızı yatar. Uluslararası Uzay İstasyonu Dünya’nın etrafında saatte yaklaşık 28.000 km’lik bir hızla hareket eder. Bu hız sayesinde bir merkezkaç kuvveti edinen Uluslararası Uzay İstasyonu, deyim yerindeyse sürekli Dünya’ya "düşmeye" çalışır, fakat her seferinde Dünya’yı ıskalar. Bu sayede Uluslararası Uzay İstasyonu (ve milyonlarca uydu) Dünya’nın etrafında dolanabilir. Bu duruma serbest düşme adı verilir.
Serbest düşmeyi şu şekilde de açıklayabiliriz.
Bir asansörde olduğumuzu hayal edelim. Asansör yukarı doğru çıkmaya başladığı anda kendimizi ağır, aşağıya doğru inmeye başladığında ise kendimizi hafif hissederiz değil mi? Şimdi sonsuz yükseklikte olan bir binanın tepesinden aşağıya doğru asansörle inerken asansörün halatlarının koptuğunu ve asansörün düşmeye başladığını düşünelim. Artık kendi ağırlığımızı hissedemeyiz, çünkü içinde bulunduğumuz cisimle birlikte düşüyoruz demektir. Aynı bu durumda olduğu gibi astronotlar da Uluslararası Uzay İstasyonu’nun içinde sürekli bir serbest düşüş halindedirler ve uzay istasyonu ile birlikte Dünya’ya çarpmadan sürekli olarak düşerler.
Dünya’da Yerçekimsiz Ortam Oluşturma Yöntemleri
Yerçekimini yok eden bir şey olabilir mi?
Malesef yeryüzünde yerçekiminin yok edilebildiği bir ortam oluşturmak mümkün değil. Ancak NASA'nın astronotları yerçekimsiz ortama hazırlamak için kullandığı bazı yöntemler vardır.
1- Bu yöntemlerden ilki; NASA'nın Houston, Teksas'taki Sonny Carter Eğitim Merkezi'nde bulunan 62 metre uzunluğunda, 31 metre derinliğindeki dev yüzme havuzundan oluşan laboratuvar. (Neutral Bouyancy Laboratory) Bu tesisin temel amacı uzaydaki yerçekimsizliği Dünya üzerinde canlandırarak astronotları uzay yolculuklarında karşılaşacakları ortama hazırlamaktır. Adaylar ağırlıksızlığı neredeyse orijinaline bağlı kalarak simüle eden bu devasa havuzda eksiksiz uzay kıyafetleriyle “uzay yürüyüşleri” yaparlar ve küçük uzay mekiği mutfağında dondurularak kurutulmuş atıştırmalıklar yapmaya çalışırlar.
2- NASA'nın yerçekimsiz ortam hissini yaratmak için kullandığı diğer bir yöntem ise; özel olarak tasarlanmış uçaklarda yapılan çalışmalardır. Bu uçaklar sayesinde yerçekimsiz ortam deneyiminin kısa süreliğine de olsa yaşanması sağlanır. Bu uçaklar genellikle Uluslararası Uzay İstasyonu’nda çalışacak ve bir süre yerçekimsiz ortamda yaşayacak olan astronotların eğitimi sırasında kullanılır. Parabolik uçuş yapan bu uçaklar belirli bir yüksekliğe ulaştıktan sonra dalışa geçer. Uçağın içindekiler bu dalış sırasında kendilerini yaklaşık 20 saniye süresince yerçekimsiz bir ortamdaymış gibi hissederler. Ve böylece kısa süreliğine de olsa uzayda astronotların yaşadığı deneyimi yaşarlar.
Sıkı durun bu yöntemler dışında yerçekiminin olmadığı ortamı daha doğrusu ağırlıksızlığı deneyimlemenin bir yolu daha var.
Uzay Kampı Türkiye’de bulunan Sıfır Yerçekimi Duvarı simülatörü ile sizde uzayın “ağırlıksızlık ortamı"nda çalışmanın nasıl bir duygu olduğunu deneyimleyebilirsiniz!
Yeryüzünde sürekli olarak yerçekiminin etkisi altında kalırız. yerçekimsiz ortamda uzun süre kalırsak, çok az yük taşıdıklarından kaslarımız zayıflar ve kemiklerimiz kalsiyum kaybeder. Bu nedenle uzayda uzun süre kalan astronotlar özel tasarlanmış aletlerle günde yaklaşık iki buçuk saat düzenli olarak spor yaparlar.
Peki bu olumsuzluklardan uzaklaşmak ve kendimizi Dünya’da olduğu gibi hissedebilmek için sizce uzayda yerçekimi yaratmak mümkün müdür?
[description] => Yerçekimsiz ortam nedir? Dünya üzerinde yerçekimsiz ortam nasıl oluşturulur? [keywords] => yerçekiminin etkisi, Newton elma ağacı, Isaac Newton, evrensel yer çekimi yasası, kütle çekimi, Dünya’nın kütlesi, Ay’ın kütlesi, Ay’ın kütle çekimi, Kütle çekim kuvveti, Uluslararası Uzay İstasyonu, serbest düşüş, yer çekimsiz ortam, merkezkaç kuvveti, NASA'nın astronotları, Neutral Bouyancy Laboratory, Sonny Carter Eğitim Merkezi, astronotların eğitimi, Sıfır Yer Çekimi Duvarı, ağırlıksız ortam, [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-08-05 09:11:00 [updated_date] => 2020-08-05 17:04:18 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [1] => stdClass Object ( [id] => 745 [parent] => 23 [order] => 2 [lang_id] => 69a557543a38049e8ccf61c0309180cd [title] => Uzaya Dair Bilinmeyen Gerçekler! [subtitle] => 23.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/youtube-kapak-egitim-videolari-12.png [summary] => Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç 5 gerçeği paylaşacağız. [content] =>
UZAYA DAİR İLGİNÇ GERÇEKLER
Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç gerçekleri paylaşacağız.
Uzay sessiz midir?
NASA uzay giysisinin fiyatı ne kadardır?
Ay'daki ayak izleri ne kadar dayanır?
Venüs'te bir gün uzunluğu ne kadardır?
Uzayda iki metal birbirine değerse ne olur?
BONUS!
Güneş, güneş sistemindeki kütlenin ne kadarına sahiptir?
Uzay Tamamen Sessiz Değildir
Sizlerin de bildiği gibi ses dalgalar halinde yayılır ve sesin yayılması için bir ortama ihtiyacı vardır. Dünya’nın aksine uzayda bir atmosfer yoktur, dolayısıyla sesin üzerinde ilerleyebileceği bir madde veya ortam da yoktur. Radyo dalgaları ise bu durumdan etkilenmez. Dolayısıyla astronotlar, uzayda iletişim kurabilmek için radyo dalgalarını yani telsizleri kullanırlar.
NASA Uzay Giysisinin Maliyeti 12 Milyon Dolar
Uzay giysisi astronotların uzay ortamında çalışabilmesi için onlara yaşam alanı sağlar. Birçok açıdan geliştirilmiş olan uzay giysileri acil durumlarda veya uzay yürüyüşlerinde kullanılır.
Uzay giysisinin tamamı 12 milyon dolar değerindedir. Fakat bu ücretin sadece yüzde 30’u giysiye harcanırken geriye kalan yüzde 70’i havalandırma ekipmanlarının bulunduğu sırt çantası ve uzay giysisi kontrol modülüne harcanmaktadır.
Uzay giysilerinin tarihçesini, astronotu hangi koşullardan koruduğunu ve hangi parçalardan oluştuğunu Uzay Kampı Türkiye’nin yatılı programlarına katılan arkadaşlarımız çoktan hatırladılar bile.
Aydaki Ayak İzleri Yaklaşık 100 Milyon Yıl Daha Orada Kalacak!
Ay'ın atmosferi yoktur. Dolayısıyla yüzeyi aşındırıcı rüzgar ve ayak izlerini yıkayacak yağmur Ay yüzeyinde oluşmaz.
Böylece, Apollo astronotlarının ayak izleri, uzay aracı izleri ve yüzey aracı tekerlek izleri, milyonlarca yıl boyunca orada olduğu gibi kalacak diyebiliriz.
Tabii ki izlerin öylece kalabilmesi için yüzeyinde binlerce, göktaşı çarpması sonucu oluşmuş kraterleri de göz önünde bulundurarak herhangi bir göktaşının aydaki ayak izine çarpmamasını ummalıyız.
1 Venüs Gününün Uzunluğu 225 Dünya Gününe Eşittir
Halk arasındaki 1 gün 1 yıl gibi geldi terimi sanki Venüs için söylenmiş bir söz gibidir.
Venüs’ün kendi etrafındaki dönüşü o kadar yavaştır ki Dünya’da 1 gün olarak ölçtüğümüz kendi etrafındaki dönüşü Venüs’te tamı tamına 243 dünya günü boyunca sürer. Yani 1 Venüs günü 243 Dünya gününe eşittir.
Peki ya Venüs, Güneş etrafındaki 1 tam turunu yani 1 yılını kaç Dünya gününde tamamlıyor?
Şimdi sıkı durun: 1 venüs yılı yaklaşık 225 dünya gününde tamamlanır. Yani 1 Venüs günü, 1 Venüs yılından 18 Dünya günü daha fazla sürer. Aynı zamanda Venüs, Dünya’nın tam tersi yönünde döner. Dolayısıyla Venüs’te Güneş batıdan doğar, doğudan batar. Bu gariplikler dünyası olan gezegen hakkında gelecekte yapılması planlanan programlar sayesinde çok daha fazla şey öğreneceğimiz kesin.
Aynı Yapıda İki Metal Uzayda Birbirine Değerse, Yapışırlar ve Ayrılmazlar
Bu inanılmaz gerçek, soğuk kaynak olarak da bilinir. Bu durumun oluşması sırasında iki metal parçası, birbirlerinin atomlarının ayrı olduklarını anlayamazlar ve tek parça olduklarını düşünürler. Dünyada ise parçalar arasında bulunması muhtemel olan hava ve su nedeniyle bu durum Dünya'da gerçekleşmez. Yani eğer uzay istasyonuna yeni bir parça eklemek isterseniz, dışarıdaki metal kısma aynı yapıda olan başka bir metali dokundurmanız yeterli olacaktır.
Güneş Sistemindeki Kütlenin %99’dan Fazlasını Sadece Güneş Oluşturur
Güneş sisteminin tek yıldızı ayrıca Dünya’daki yaşamın da kaynağı olan Güneş, hem boyut hem de kütle olarak gerçekten çok büyüktür. Yaklaşık 1 milyon tane Dünya Güneş’in içine sığabilir.
Kütlesel bazda Güneş, güneş sisteminin %99.8'ini oluşturur. Şimdi hayal edin. 8 gezegen, onların yaklaşık 200’den fazla uydusu, 5 cüce gezegen tespit edilmiş bir milyona yakın asteroid ve 3 bin 500’den fazla kuyruklu yıldız bu kocaman güneş sisteminde kütlesel olarak sadece %0.2’lik bir değere tekamül ediyor. Sizce de inanılmaz değil mi?
Bu yazımızda uzaya dair ilginç gerçekleri beş maddede inceledik; içeriği beğendiyseniz aşağıdaki linklerden paylaşarak daha çok kişiye ulaşmasına yadımcı olabilirsiniz.
[description] => Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç 5 gerçeği paylaşacağız. Birazdan duyacaklarınızından sonra vay be diyeceğinizden eminiz. Şimdi koltuklarınıza sıkı sıkıya tutunun ve bizimle karanlık evreni keşfetmeye başlayın! [keywords] => uzaya dair ilginç gerçekler, Uzay sessiz midir?,NASA uzay giysisinin fiyatı ne kadardır?,Ay'daki ayak izleri ne kadar dayanır?,Venüs'te bir gün uzunluğu ne kadardır?,Uzayda iki metal birbirine değerse ne olur? [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-23 10:33:36 [updated_date] => 2020-07-24 17:53:32 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [2] => stdClass Object ( [id] => 742 [parent] => 23 [order] => 4 [lang_id] => 88758846e1a3c3307b9c722975cef06c [title] => Neden Uzaya Gidiyoruz? [subtitle] => 17.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/neden-uzaya-gidiyoruz1.jpg [summary] => Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz. [content] =>
NEDEN UZAYA GİDİYORUZ?
Neden uzaya gidiyoruz? Uzayda hayat var mı? ve daha nicesi... İnsanlığın gökyüzü merakı çok eski çağlardan bu yana insanlığı keşfetmeye yönlendirmiş, yeni makinalar yapılmasının önünü açmış ve insanlığa uzayın derinliklerine kadar gitmek konusunda ilham vermiştir.
Uzaya gitmenin, uzayla hiç ilgisi olmayan insanların bile hayatlarını kolaylaştırdığını biliyor muydunuz?
Tabii ki içimizdeki o keşfetme azmi hiçbir zaman tükenmiyor. Ayrıca neredeyse her yeni uzay görevinde öğrenilen yeni bir bilgi insanlığa inanılmaz faydaları olan teknolojilerin keşfini de beraberinde getiriyor. İşte uzay çalışmaları süresinde keşfedilmiş, bazen üzerinde bazı değişiklikler yapılarak bazen de hiç değiştirilmeden insanlığın kullanımına sunulmuş teknolojilere "spinoff" diyoruz.
Uzaktan kumandaları ve dalgıçların dalış tüplerini uzay çalışmalarına borçlu olduğumuzu biliyor muydunuz? Eğer şaşırdıysanız buradan sonrasında okuyacaklarınız eminiz ki sizleri daha da çok şaşırtacak.
Uzay Teknolojilerinin Günlük Hayatımızdaki Yeri Nedir?
Daha önce marketlerde vakumlanarak havayla teması engellenmiş ve uzun raf ömrüne sahip ürünlerden gördünüz mü? Peki bu yöntemin nasıl keşfedildiğini biliyor musunuz?
NASA’nın belki de en eski buluşlarından biri gıda güvenliği üzerine olmuştur. Astronotların uzun süreler boyunca uzay ortamında kalacağı düşünülerek hazırlanan bu özel gıdalar, üretim esnasında şoklanır ve vakumlu paketler yardımıyla hava alması engellenir. Böylece paketlenen yiyecekler hem uzun süreler boyunca tazeliğini korur hem de yiyeceğin bakteriler veya mantarlar tarafından bozulması engellenir. Bu özel gıda paketleri, günümüzde hem uzay istasyonunda hemde Türkiye’de dahil yaklaşık 150 ülkede kullanılmaktadır.
Şimdi biraz daha farklı buluşlara göz atalım.
1960’lı yılların sonunda Ay’a gitmek artık bir hayal değildi. 20 Temmuz 2020 Pazartesi günü 51. Yılını kutlayacağımız Ay’a ilk insanlı iniş artık gerçekleşmişti. Fakat uzay giysilerinin ve düşük yer çekiminin azizliğine uğrayan astronotlar yerden toprak örnekleri almakta zorlanıyordu. Onlar zorlandıkça yeni yapılacak keşif yaklaşıyordu.
Günümüzde belki de hepimizin evinde bulunan kablosuz süpürgelerin atası işte tam da bu amaç için icat edildi. Günümüzdekine benzer bir yapıya sahip olan, kablosuz şarjlı örnek toplayıcılar da kullanılarak Ay yüzeyinden toplamda 382 kilogram örnek Dünya’ya getirilerek incelendi. Sonrasında da başka bir şirket tarafından patentin satın alınmasıyla günümüzde evlerde, ofislerde ve arabalarda kullanılan kablosuz elektrikli süpürgeler yaygınlaştı ve hala kullanılıyor.
Şimdiki uzay teknolojisi sizleri çok şaşırtacak!
NASA, ısı takibi yapan füzelerin kızıl ötesi ışınlarını yakalamak amacıyla bir firma ile ortaklaşa bir materyal geliştirmeye çalışır. Geliştirilecek olan materyal hem hassas olan radar ekipmanlarını korumak için tasarlanmış güçlü bir kubbe yapısında olmalı hem de mümkün olduğunca şeffaf olmalıdır. Bu amaç için polikristal isminde yeni bir materyal geliştirilir. Aradan geçen birkaç yılın ardından başka bir firma benzer bir materyal için yola çıkar fakat bu defa amaçları çok farklıdır. Bu firmanın amacı bu materyali diş tellerinde kullanarak diş tellerinin görünüşünü daha sevimli kılmaktır. NASA ile irtibata geçen firma sonunda görünmez diş tellerini yapmayı başarır ve günümüzde sağlık açısından çok gerekli olan bu buluşun dişlerde çok güzel görünmesini sağlarlar.
Şimdi birazda rahatlıktan ve konfordan bahsedelim.
İnsanlı uzay çalışmalarının başlarında astronotları uzaya taşıyan araçlar bir amaca hizmet etmek için tasarlandığından birçok konuda konfor kısmına dikkat edilmemişti. Fakat belli bir süre sonra astronotlar sırt ağrısı ve boyun ağrısı gibi şikayetler ile gelmeye başlayınca NASA mühendisleri araştırmaya konuldu. Ağrıların sebebi koltuklardı. Her ne kadar mikro yerçekimi seviyesine ulaşmak yaklaşık sekiz buçuk dakika sürse de astronotlar koltuklara sıkı sıkıya bağlandıkları için koltuklar astronotları fiziksel olarak zorluyordu. NASA mühendisleri öyle bir sünger tasarımı yaptılar ki astronot koltuğa oturduğunda sünger tamamen astronotun şeklini alıyor, kalktığında ise sünger normal pozisyonuna geri dönüyordu. İşte o bir çok yatak veya ayakkabı reklamında gördüğümüz hatta bazen evcil hayvanların oyun alanı olan hafızalı sünger böyle geliştirildi ve insanlığın kullanımına sunuldu.
Uzay çalışmalarına sadece NASA’da yıllık yaklaşık 19 milyar dolar harcanıyor. Bu miktar çok fazla gelebilir. Fakat insanlığa getirileri paha biçilemez. Günümüzde kullandığımız mikrodalga fırınlardan uzaktan kumandalara, kışın bizleri soğuktan koruyan ince ama etkili montlardan gözlüklerimizde ve telefon ekranlarımızda kullanılan çizilmez camlara kadar birçok teknoloji bu uzay çalışmaları sayesinde keşfediliyor ve kullanılıyor. Aynı zamanda insanlığın gökyüzüne olan merakı da giderilmiş oluyor. Uzay çalışmalarında geliştirilen teknolojilerle belki de ileride o filmlerde gördüğümüz uçan arabalar bile gerçek olabilir.
"Neden uzaya gidiyoruz?" başlıklı konumuzun sonuna geldik.
Her hafta sizlerle uzay ve uzay bilimleri hakkında birçok farklı bilgileri paylaştık ve paylaşmaya devam ediyoruz. Daha önce hazırladığımız muhteşem içeriklere sahip eğitim videolarımızı kanalımızdan izleyebilirsiniz.
Bir sonraki videomuzda sizleri uzayın derinliklerinden bambaşka konularla karşılamak dileğiyle, hoşçakalın!
[description] => Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz. [keywords] => Neden hala uzaya gidiyoruz?,uzaya gitmek, uzay teknolojileri, Uzay çalışmaları, uzay görevi, uzay çalışmaları, Uzay Teknolojilerinin Günlük Hayatımızdaki Yeri, NASA Spinoffları, uzay istasyonu, Ay’a ilk insanlı iniş, diş telleri, NASA mühendisleri, mikro yerçekimi, uzay ortamı [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-17 10:11:11 [updated_date] => 2020-07-17 17:44:21 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [3] => stdClass Object ( [id] => 740 [parent] => 23 [order] => 5 [lang_id] => db9f2ee8a412ec2df5d74410c9e5b451 [title] => Uzayın Sonu Var Mı? [subtitle] => 09.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/youtube-kapak-egitim-videolari-3.png [summary] => ”Uzayın sonu var mıdır?” sorusuna cevap arayacak ve sizlerle evrenin sınırları hakkında konuşacağız. [content] =>
UZAYIN SONU VAR MI?
"Uzayın sonu var mı?" sorusu hepimizin aklına mutlaka gelmiştir. Bundan tam 2.8 milyon yıl önce ilk insanlar yeryüzünde yaşamaya başladı. O günden bu yana hep gökyüzü ile ilgili meraka sahip olan insanoğlu, hala uzayı ve uzayın derinliklerinde neler olup bittiğini anlamaya ve keşfetmeye çalışıyor. Şimdi biz de canlılığın varlığının bir sembolü olan mavi yuvamızdan yola çıkalım ve ondan yavaş yavaş uzaklaşırken evrenin sınırlarını birlikte keşfedelim.
Dünya, 4 buçuk milyar yaşında devasa bir kaya kütlesi. Aynı zamanda bildiğimiz kadarıyla, üzerinde canlı barındıran tek gök cismi. Ekvatordan ölçüldüğünde, çevre uzunluğu 40 bin 75 kilometre olan bu gezegen, 7 kıtadan oluşuyor. Yaklaşık 4’te 3’ü de, o güzel mavi rengi veren okyanuslarla ve denizlerle kaplıdır. Tüm bu denizler, okyanuslar, buzullar, kayalar ve canlı organizmalar, Dünya Sistemi’ni oluşturur. Bu uzun yolculukta Dünya bizim başlangıç noktamız olacak.
Nasıl ki Dünya, farklı öğelerden oluşan bir sisteme sahipse, Dünya’dan uzaklaşmaya başladığımız anda Dünya’nın da farklı bir sistemin parçası olduğunu görürüz. Bu sisteme Güneş Sistemi adı verilir.
Güneş sistemi; 1 yıldız, 8 gezegen ve milyarlarca irili ufaklı kaya parçalarından oluşur. Bu kaya parçaları, bir kuyruklu yıldız, bir asteroit veya büyük kütleye sahip ise, bir cüce gezegen olabilir. Yıldızımız Güneş ise yaklaşık ömrünün yarısında olan orta seviye bir yıldızdır ve bizden, yani Dünya’dan, ortalama 150 milyon kilometre uzaklıktadır.
Şimdi çok daha uzaklara gideceğiz ve kat edeceğimiz kilometre çok daha büyüyecek. Astronomlar uzay ortamındaki bu uzun mesafeleri ölçmek ve daha rahat hesaplamalar yapabilmek için ”astronomik” ölçüm birimi geliştirmişler. Bu birimi şu şekilde düşünebiliriz; Dünya ile Güneş arasındaki mesafe olan 150 milyon kilometreyi astronomlar “1 Astronomik Birim” olarak adlandırmışlar. Bu durumda bizden yaklaşık 450 milyon kilometre uzakta olan bir cisim astronomik birim olarak bizden sadece 3 astronomik birim uzaktadır. İşte bu birim sayesinde hesaplamalar çok daha kolay ve daha az hata ile yapılmaktadır.
Yavaş yavaş güneş sisteminden uzaklaşıyoruz. Şimdiki durağımız ise Güneş’in yıldızlar arası komşuları olacak. Bu noktada bir çok yıldızdan oluşan farklı bir sistemi görüyoruz. Güneş’e en yakın yıldız olan “Alpha Centauri A” gözümüze çarpıyor. Yakınlığını açıklayacak olursak Alpha Centauri A, Güneş’ten tamı tamına 4.3 ışık yılı uzaklıktadır. Astronomik birim olarak bu mesafe 271 bin 937 astronomik birime denk gelir.
Haydi yolumuza devam edelim. Şimdiki durağımız, tamamını henüz gözlemleyemediğimiz fakat ışık kirliliğinin çok az olduğu noktalarda gece gökyüzünde bir yıldızlar çizgisi gibi gördüğümüz Samanyolu gökadası. Bu kocaman gökadanın çapı yaklaşık 100 bin ışık yılı uzunluğundadır. İçerisinde Güneş’imiz gibi milyarlarca yıldız ve güneş sisteminin gezegenleri gibi milyarlarca gezegen barındırmaktadır. Peki Samanyolu gökadasının bir komşusu var mı?
Bu soruyu bir sonraki durağımızın işareti olarak düşünebiliriz.
Evet şimdi de bölgesel galaktik gruptayız. Değil Güneş’i görmek, 100 bin ışıkyılı uzunluğundaki samanyolu gökadası bile şu an küçücük duruyor. Samanyolu gök adasının çok yakınında ona çok benzeyen başka bir gökada daha var. İşte o gökada çok ama çok uzun zaman sonra samanyolu gök adasıyla birleşerek yeni devasa bir gökada oluşturması beklenen Andromeda gökadasıdır.
Uzayın Sonu Var Mı?
Bölgesel galaktik gruptan uzaklaşırken o devasa gökadalar küçülmeye başlıyor ve bizler virgo üstkümesi adında yeni bir bölgeye ulaşıyoruz. Bu alanda Samanyolu ve Andromeda gökadalarının oluşturduğu bölgesel galaktik grup gibi birçok farklı gruplar ve gökadalar mevcut. Virgo üstkümesinin yerleştiği alan yaklaşık 110 milyon ışık yılı çapındadır. Her ne kadar bir kaç rakamla ifade edilse de inanın bu alanın büyüklüğü insan aklının hayal edebileceğinden bile çok ama çok daha büyüktür.
Yolculuğumuza devam ettiğimizde ise tıpkı virgo üstkümesi gibi içerisinde gökadalar barındıran diğer üst kümelerin buluştuğu alana geliyoruz. Bu alan ise bölgesel üst kümeler olarak adlandırılıyor.
Haydi gözlemlenebilen en uzak gökadaya gidelim. Şu anda evimiz olan o minik mavi noktadan yaklaşık 32 milyar ışık yılı uzaktayız ve GN-Z11 isimli gökadayı ziyaret ediyoruz. Bu gökada, samanyolu gökadasından 25 kat daha küçük olup samanyolu gökadasının yıldız kütlesinin %1'ine sahiptir.
Biliyoruz ki evren, “Big Bang” yani büyük patlamadan bu yana, çok ama çok hızlı bir şekilde büyümeye ve genişlemeye devam ediyor. Fakat insanoğlu olarak gözlemleyebildiğimiz evren işte bu kadar. Tabii ki bir önceki videomuzda da bahsettiğimiz yeni gönderilecek uzay teleskopları ve yeni yapılacak keşifler sayesinde, gelecekte belki de çok daha ötesini görecek ve çok daha farklı bilgiler elde edeceğiz.
Peki ya Big Bang'den önce? Evrenin sıcak, yoğun, madde, antimadde ve radyasyonla dolu olan bu halinden hemen öncesine gittiğinizde ne görürdünüz? Yorumlarınızı bu videonun altına yazabilirsiniz.
Evrenin sonuna belki hiçbir zaman ulaşamayacağız ama bu konumuzun sonuna geldik.
26 Mart 2020 gününden bu yana her hafta sizlerle uzay ve uzay bilimleri hakkında birçok farklı bilgileri paylaştık ve paylaşmaya devam ediyoruz. Daha önce hazırladığımız muhteşem içeriklere sahip eğitim videolarımızı kanalımızdan izleyebilirsiniz.
[description] => ”Uzayın sonu var mıdır?” sorusuna cevap arıyoruz. [keywords] => uzayın sonu var mı, uzayın derinlikleri, Dünya Sistemi, cüce gezegen, kuyruklu yıldız, samanyolu gökadası, “Big Bang” büyük patlama, uzay teleskobu [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-09 10:18:13 [updated_date] => 2020-08-07 15:22:28 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [4] => stdClass Object ( [id] => 737 [parent] => 23 [order] => 6 [lang_id] => f3f277e9397ed01b55cab0d48d2d1eb0 [title] => Çocuklar İçin 2020 Yaz Kampları [subtitle] => 02.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/2020-yaz-kamplari-basliyor.jpg [summary] => Çocuklar için yaz kampları başlıyor! Hepimizin heyecanla beklediği an geldi! [content] =>
ÇOCUKLAR İÇİN YAZ KAMPLARI BAŞLIYOR!
Çocuklar için yaz kampları başlıyor! Yaşadığımız pandemi süreci nedeniyle bir süredir ara verdiğimiz programlarımıza Temmuz ayı itibariyla başlıyoruz ve sonunda uzay ve astronomi tutkunu ziyaretçilerimizle tekrar buluşuyoruz!
Uzay Kampı Türkiye olarak COVID-19 sebebiyle almış olduğumuz önlemleri"COVID-19 Önlemleri"sayfasından görüntüleyebilirsiniz.
Bize ulaşarak "Çocuklar için önerilen yaz kampı programları nelerdir" diye soran tüm takipçilerimize çok teşekkür ederiz. Düzenlenen 2020 yaz kamplarında, çocukların yaz tatillerini verimli bir şekilde geçirmeleri hedeflenirken bu yaz da yetişkinlerin katılabileceği özel program seçeneklerimiz olacak. Uygulamalı bilimsel aktivitelerle dolu yaz programlarımıza gelin birlikte bakalım:
2020 Çocuklar için Yaz Kampı Programları
Çocuklar için "Galaktik" Yaz Kampı
Aileler için Yaz Kampı: Aile-Çocuk Uzay Kampı
Günlük Gezi Programı: Uzay Serüveni 2020
Günlük Gezi Programı: Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı Turu
Günlük Gezi Programı: Astro-Tur
"2020 Çocuk Yaz Kamplarında" Eğlence ve Öğrenmeyle Dolu Bir Yaz Sizi Bekliyor!
2020 çocuk yaz kampları, katılımcıların Uzay Kampı Türkiyenin dinamik ve eğlenceli eğitimleriyle keyifli anılar biriktirerek hayat boyu unutamayacakları bir deneyim yaşamaları için kurgulandı. Eğlenceli içeriklerin yanı sıra katılılımcıların programlarımızı yorum yapabilen, problem çözme yetisine sahip, analitik düşünebilen, çözüm yolları için araştırmacı, yenilikçi ve hayal gücünü kullanabilen bireyler olarak tamamlamalarını hedefliyoruz.
Türkçe ve İngilizce dillerinde uygulanabilen Yaz Gençlik Kamplarına katılan gençler;
NASA tasarımlı simülatörleri kullanarak uzay teknolojisini yakından tanırlar, matematik ve fen bilimleriyle olan ilişkisini öğrenirler.
Çevrelerine ve teknolojiye karşı farkındalıklarını geliştirirler.
Uluslararası yaz kampı programlarında kendilerini yabancı dilde ifade etme becerilerini geliştirirler.
“Galaktik Yaz Kampları”yla Unutulmaz Bir Eğitim Macerası…
2020 yaz kampı programlarımız kapsamında iki dönemde açmayı planladığımız “Galaktik Yaz Kampı” programı; gençlerin, astronot simülatörleriyle eğitim, dijital gezegenevinde astronomi dersleri, roket yapımı ve fırlatılması, özel sunumlar gecesi, havuz aktiviteleri, barbekü partisi gibi etkinliklerle uzay bilimleri alanında bilgilenirken, aynı zamanda eğlenceli etkinliklerle eşsiz unutulmaz bir hafta yaşayacakları yaz gençlik kampıdır. Galaktik Yaz Kampı Programları, 9-15 Ağustos ve 16-22 Ağustos tarihlerinde 9-15 yaş arasındaki katılımcılar için uygulanacak.
“Aile-Çocuk” Uzay Kampı Programında Çocuğunuzla Birlikte Unutulmaz Bir Hafta Sonu
Çocuğunuzla birlikte farklı bir deneyim mi yaşamak istiyorsunuz? O zaman “Aile-Çocuk Uzay Kampı” programımız tam size göre!
Konaklamalıaile kamplarımızda, ailelerin çocuklarıyla birlikte keyifli zaman geçirebilmeleri ve çocukların da ebeveynleriyle olan iletişimlerini geliştirip, özgüven kazanmalarını hedefliyoruz. Katılımcılar; uzay istasyonu ve uzay mekiğiyle uçuş görevi, model roket yapımı ve fırlatılması, simülatör kullanımı gibi takım çalışması gerektiren etkinliklerde birlikte yer alarak, kaliteli zaman geçirecekler. 7-10 yaş aralığındaki bir öğrencinin bir ebeveyniyle (veya 18 yaşından büyük bir refakatçiyle) birlikte katıldığı 2 günlük konaklamalı Aile-Çocuk Uzay Kampı programı 28-30 Ağustos tarihlerinde uygulanacak.
Uzay Kampı Türkiye olarak “Geleceğin Liderleri Buradan Doğar” sloganı ile 20 yılı geride bırakmanın mutluluğunu yaşıyoruz. İçeriğini sizlerden gelen talepler doğrultusunda oluşturduğumuz ve 20. yılımıza özel olarak sadece bu yaz dönemi için uygulayacağımız 3 günlük konaklamasız “Uzay Serüveni 2020” programımızın kayıtları başladı!
Katılımcılar; NASA tasarımlı astronot simülatörlerinden Ay’da Yürüyüş Koltuğu'nun yanı sıra Sıfır Yerçekimi Duvarı ile astronotların ağırlıksız uzay ortamında nasıl çalıştıklarını tecrübe edip, uzay istasyonu uçuş görevi ile unutulmaz bir uzay serüveni yaşayacaklar. 9-13 yaş arası katılımcılarımızın bireysel olarak katılabildiği program 23-25 Temmuz ve 24-26 Ağustos tarihlerinde uygulanacak.
Günlük Gezi Programı: Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı
Günlük gezi programına katılarak çocuklarıyla keyifli vakit geçirmek isteyen ve alternatif etkinlikler arayan ebeveynlerin tercih ettiği, 7-15 yaş arasındaki öğrencilerin 1 yetişkinle birlikte katılabildiği günlük aile turları, 23 Temmuz 2020'de uygulanacak.
Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı Turu'nda Nesil Mars İnteraktif Sergi Alanında, Mars gezegeninde kurulması planlanan yaşam alanları hakkında detaylı bilgiler verilecek. Programda ayrıca; uzayda uygulanan topraksız tarım örneği, dijital yıldızevinde astronomi dersi, “Makey Makey” istasyonunda uygulamalı STEAM aktiviteleri, eğlenceli bilimsel deneyler ve simülatör gösterisi gibi etkinlikler bulunuyor.
Astronomi ağırlıklı günlük gezi programıAstro-Tur'a, uzay ve astronomi meraklısı yetişkinler de bireysel olarak katılabiliyor.
9-12 yaş arasındaki çocukların bir yetişkinle birlikte, 13 yaş ve üzerindeki katılımcıların da tek başlarına katılabildiği astronomi ağırlıklı “Astro-Tur” programında; NASA tasarımlı astronot simülatörlerinin çalışma prensipleri anlatılıp simülatör gösterisi yapılacak. Katılımcılar; sihirli kürede güneş sistemi eğitimi, gök atlası yapım atölyesi ve teleskopla gökyüzü gözlemi gibi etkinliklere katılarak uzayla ilgili merak edilen sorularına cevap bulabilecekler.
[description] => Çocuklar için 2020 Yaz Kampları Başlıyor! Hemen Kayıt Yaptırın, Sınırlı Kontenjanları Kaçırmayın [keywords] => Çocuklar için Yaz Kampları, günlük gezi programı, Gençlik Kampları, yaz gençlik kampı, Galaktik Yaz Kampı, dijital gezegenevi, aile kampları, Aile-Çocuk Uzay Kampı, takım çalışması, Uzay Serüveni, Marsta Yaşam, STEAM aktiviteleri, güneş sistemi eğitimi, gök atlası yapım atölyesi, teleskopla gökyüzü gözlemi, uzay ve astronomi meraklısı [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-02 08:36:17 [updated_date] => 2020-07-24 16:22:01 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) )
Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz.
