İnsanlar uzun zamandır Dünya’nın ötesinde yani uzayda seyahat etmenin ve yaşamanın hayalini kuruyorlar.
Bu amaçla yaklaşık 60 yılı aşkın bir süredir uzayın bilinmeyenlerini çözmek için araştırmalar yapıldı ve yapılmaya devam ediliyor.
1957'de Sovyetler Birliği, Dünya’nın ilk yapay uydusu olan Sputnik 1’i uzaya fırlattı. O zamandan beri, Ay’a iniş gerçekleştirildi, Uluslararası Uzay İstasyonukuruldu, Hubble Uzay Teleskobu uzaya fırlatıldı ve daha bir çok önemli çalışmalar yapıldı.
Dünya dışı yaşamın olabileceği potansiyel yerler aranırken, Dünya'nın en yakın komşularından biri olan Mars hep bir sonraki evimiz olarak hayal edildi. Ve bugünlerde özellikle Dünya’mızın içinde bulunduğu durum da göz önüne alındığında, önümüzdeki birkaç on yıl içinde insanları Mars'a gönderme konusu daha da önem kazandı.
Peki böyle bir yolculuk ve yaşam aslında insan vücudunu nasıl etkiler? Bu etkileri şu an çalışmalarına devam eden Uluslararası Uzay İstasyonu’ndan elde ettiğimiz bilgiler ışığında inceleyelim.
Uzayda yaşamanın en bilinen sonuçlarından biri kemiklerin zayıflamasıdır. Uzayda hareket etmek fazla çaba gerektirmediğinden, kaslarınız güç ve dayanıklılığı hızla kaybeder. Yaşamımız boyunca kemiklerimiz osteoklast adı verilen büyük hücreler tarafından parçalanır ve kan dolaşımına kalsiyum salınır. Aynı zamanda, osteoblast adı verilen diğer hücreler de yeni kemik yapar.
Ve hayatımızın büyük bir bölümünde bu iki süreç birbirini dengeleme eğilimindedir. Ancak, bir astronot uzaya gittiğinde ve düşük yerçekiminde yaşadığında bu durum değişir. Çünkü kemiklerinin ağırlığı fazla desteklemesi gerekmez ve Dünya'da olduğu gibi aynı streslere maruz kalmaz. Sonuç olarak, kemiklerindeki kalsiyum parçalanır ve kan dolaşımına salınır ve bu durum kemik yoğunluğunda azalmaya neden olur. Ve yaklaşık bir ay içinde, bir astronotun kemik yoğunluğu ayda yaklaşık % 1 oranında azalabilir ve bu da Dünya'ya döndüğünde kemik kırığı riskinin artmasına neden olabilir. Bu kayıp geri dönen bir astronot için muhtemelen tehlikeli bir durum olabilir.
Aynı zamanda kullanım eksikliği nedeniyle astronotun özellikle bacak ve sırt kasları için de durum pek de iyi değil. Uzayda yapılan egzersizler bunu önlemeye yardımcı olabilir, ancak yapılan egzersizlere rağmen kas hacminin ve gücünün azaldığı biliniyor.
Başka bir etki yerçekimsiz uzay ortamında kanın üst vücutta toplanma eğiliminde olmasıdır. Ve bu astronotun yüz ödemi ve diğer istenmeyen yan etkileri yaşamasına neden olur. Yine yerçekimi vücuttaki sıvıyı aşağı çekmediği için vücutta sıvılar birikir, ve vücut çok fazla su taşıdığı tepkisi verir. Sonuç olarak, astronotun tuvalete gidiş sıklığı artar. Bu astronotun susuz kalmasına ve böbreklerinde taş gelişimine neden olabilir.
Daha da ötesinde Dünya’dakine benzer bir yerçekimi olmadan, astronotların görme sorunları yaşayabilir! Araştırmacılar, uzayda ortalama 108 gün geçiren 27 astronot ile çalışarak, astronotlardan yaklaşık % 22'sinin göz küresinin sırtının düzleştiğini tespit ettiler. Ve bu tür optik anormallikler görme kaybına bile yol açabilir.
Hepsi bu kadar da değil uzay ortamında en hayati organımız olan kalp de değişir. Yerçekimi olmadığından kalbin kanı pompalaması için çok çalışması gerekmez. Zamanla astronotun kalbi muhtemelen vücuttaki kanın azalması nedeniyle kütle kaybedebilir ve daha küresel hale gelebilir. Bu durum astronotun Dünya’ya döndüğünde kan değerlerinde düşüş olmasına neden olabilir, astronot kan basıncında düşüş yaşayabilir, baş dönmesi ve bayılma ile karşı karşıya kalabilir.
Astronotun bağışıklık sistemi de bir darbe alır. Araştırmacılar, yerçekimi eksikliğinin, hastalıklarla mücadelede önemli bir rol oynayan hücrelerin işlevlerini zayıflattığını keşfettiler.
Başka bir endişe kozmik radyasyon. İstasyondaki bir astronot, Dünya'da aldığımız radyasyon miktarının neredeyse 10 katından fazlasına maruz kalır. Son olarak, astronot kendini hapis ve tecrit edilmiş olma hissinin psikolojik zorluklarıyla başa çıkabilmelidir. Bugünlerde biz de bu durumu deneyimliyor ve sanırım kolay olmadığını düşünüyoruz.
Açıkçası, insan vücudu Dünya'daki yaşam için tasarlanmış ve uzayda yaşamak için maalesef uygun değil. Gezegenimizden ayrıldığımızda, bize çok gerçekten garip şeyler oluyor.
Şu an tüm bu nedenlerden dolayı astoronotlara daha fazla saygı duymaya başladınız, değil mi?
2016 yılında NASA astronotu Scott Kelly uzayda yaklaşık bir yıl kaldıktan sonra Dünya'ya geri döndü. Ancak Scott Kelly’nin geri döndüğünde boyu yaklaşık 5 cm daha uzundu. Uzayda yaşam ve yolculuğunun tüm zorluklarının yanında sanki bu biraz güzel haber!
Peki, orada tam olarak ne oldu ve bu uzay yaşam ve uzay yolculuğunun geleceği için ne anlama geliyor?
Dünya’da yerçekimi omurgayı sıkıştırır. Yerçekimi zayıf olduğunda, omurgadaki boşuklar genişleyebilir. Bu görev, bilim insanlarının uzayda yaşamanın insan vücudunu ne kadar etkilediği hakkında daha fazla bilgi edinmelerine yardımcı oldu.
Aynı zamanda Scott Kelly'nin bu süre zarfında Dünya'da kalan ikiz kardeşi olduğundan, bilim insanları meydana gelmiş olabilecek genetik değişiklikleri de inceleme şansı yakaladılar. Scott Kelly’nin uzay istasyonunda kaldığı süre boyunca, bilim insanları uzay uçuşunun vucüdu üzerindeki etkilerini Dünya'da kalan ikiz kardeşi Mark Kelly ile karşılaştırdılar.
Mars'a yapılacak bir yolculuk astronotları bir çok farklı açıdan incelediğimiz Uluslararası Uzay İstasyonu’ndakinden daha fazla tehlikeye maruz bırakabilir. Uzayın insan vücudu ve zihni üzerindeki tüm olumsuz etkilerini birleştirecek daha yüksek radyasyon seviyeleri, yerçekimi alanları ve daha uzun seyahat süreleriyle karşı karşıya kalınacaktır. Sonuçta Mars'a insan göndermeyi planlıyorsak, yolculuğun onları nasıl etkileyeceğini ve bu olumsuz değişiklikleri nasıl önleyeceğimizi bilmeli ve gelecekteki uzay yolculuğunu ve uzayda yaşamı daha güvenli hale getirmeliyiz.
Şu anda, NASA ve diğer araştırmacılar astronotları bu tehlikelere karşı koruyan daha iyi teknolojiler geliştirmek için çalışmalarına devam ediyor.
Uzayda yaşam ve yolcuğun insan vücudu üzerindeki etkilerini henüz incelemişken, ne kadar eşsiz bir gezegen de yaşadığımızın tekrar farkına varmamak mümkün değil!
Peki siz Mars'a seyahat etmek ister miydiniz? Ya tek yönlü bir biletiniz olsaydı?
Array ( [0] => stdClass Object ( [id] => 745 [parent] => 23 [order] => 0 [lang_id] => 69a557543a38049e8ccf61c0309180cd [title] => Uzaya Dair Bilinmeyen Gerçekler! [subtitle] => 23.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/youtube-kapak-egitim-videolari-12.png [summary] => Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç 5 gerçeği paylaşacağız. [content] =>
UZAYA DAİR İLGİNÇ GERÇEKLER
Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç gerçekleri paylaşacağız.
Uzay sessiz midir?
NASA uzay giysisinin fiyatı ne kadardır?
Ay'daki ayak izleri ne kadar dayanır?
Venüs'te bir gün uzunluğu ne kadardır?
Uzayda iki metal birbirine değerse ne olur?
BONUS!
Güneş, güneş sistemindeki kütlenin ne kadarına sahiptir?
Uzay Tamamen Sessiz Değildir
Sizlerin de bildiği gibi ses dalgalar halinde yayılır ve sesin yayılması için bir ortama ihtiyacı vardır. Dünya’nın aksine uzayda bir atmosfer yoktur, dolayısıyla sesin üzerinde ilerleyebileceği bir madde veya ortam da yoktur. Radyo dalgaları ise bu durumdan etkilenmez. Dolayısıyla astronotlar, uzayda iletişim kurabilmek için radyo dalgalarını yani telsizleri kullanırlar.
NASA Uzay Giysisinin Maliyeti 12 Milyon Dolar
Uzay giysisi astronotların uzay ortamında çalışabilmesi için onlara yaşam alanı sağlar. Birçok açıdan geliştirilmiş olan uzay giysileri acil durumlarda veya uzay yürüyüşlerinde kullanılır.
Uzay giysisinin tamamı 12 milyon dolar değerindedir. Fakat bu ücretin sadece yüzde 30’u giysiye harcanırken geriye kalan yüzde 70’i havalandırma ekipmanlarının bulunduğu sırt çantası ve uzay giysisi kontrol modülüne harcanmaktadır.
Uzay giysilerinin tarihçesini, astronotu hangi koşullardan koruduğunu ve hangi parçalardan oluştuğunu Uzay Kampı Türkiye’nin yatılı programlarına katılan arkadaşlarımız çoktan hatırladılar bile.
Aydaki Ayak İzleri Yaklaşık 100 Milyon Yıl Daha Orada Kalacak!
Ay'ın atmosferi yoktur. Dolayısıyla yüzeyi aşındırıcı rüzgar ve ayak izlerini yıkayacak yağmur Ay yüzeyinde oluşmaz.
Böylece, Apollo astronotlarının ayak izleri, uzay aracı izleri ve yüzey aracı tekerlek izleri, milyonlarca yıl boyunca orada olduğu gibi kalacak diyebiliriz.
Tabii ki izlerin öylece kalabilmesi için yüzeyinde binlerce, göktaşı çarpması sonucu oluşmuş kraterleri de göz önünde bulundurarak herhangi bir göktaşının aydaki ayak izine çarpmamasını ummalıyız.
1 Venüs Gününün Uzunluğu 225 Dünya Gününe Eşittir
Halk arasındaki 1 gün 1 yıl gibi geldi terimi sanki Venüs için söylenmiş bir söz gibidir.
Venüs’ün kendi etrafındaki dönüşü o kadar yavaştır ki Dünya’da 1 gün olarak ölçtüğümüz kendi etrafındaki dönüşü Venüs’te tamı tamına 243 dünya günü boyunca sürer. Yani 1 Venüs günü 243 Dünya gününe eşittir.
Peki ya Venüs, Güneş etrafındaki 1 tam turunu yani 1 yılını kaç Dünya gününde tamamlıyor?
Şimdi sıkı durun: 1 venüs yılı yaklaşık 225 dünya gününde tamamlanır. Yani 1 Venüs günü, 1 Venüs yılından 18 Dünya günü daha fazla sürer. Aynı zamanda Venüs, Dünya’nın tam tersi yönünde döner. Dolayısıyla Venüs’te Güneş batıdan doğar, doğudan batar. Bu gariplikler dünyası olan gezegen hakkında gelecekte yapılması planlanan programlar sayesinde çok daha fazla şey öğreneceğimiz kesin.
Aynı Yapıda İki Metal Uzayda Birbirine Değerse, Yapışırlar ve Ayrılmazlar
Bu inanılmaz gerçek, soğuk kaynak olarak da bilinir. Bu durumun oluşması sırasında iki metal parçası, birbirlerinin atomlarının ayrı olduklarını anlayamazlar ve tek parça olduklarını düşünürler. Dünyada ise parçalar arasında bulunması muhtemel olan hava ve su nedeniyle bu durum Dünya'da gerçekleşmez. Yani eğer uzay istasyonuna yeni bir parça eklemek isterseniz, dışarıdaki metal kısma aynı yapıda olan başka bir metali dokundurmanız yeterli olacaktır.
Güneş Sistemindeki Kütlenin %99’dan Fazlasını Sadece Güneş Oluşturur
Güneş sisteminin tek yıldızı ayrıca Dünya’daki yaşamın da kaynağı olan Güneş, hem boyut hem de kütle olarak gerçekten çok büyüktür. Yaklaşık 1 milyon tane Dünya Güneş’in içine sığabilir.
Kütlesel bazda Güneş, güneş sisteminin %99.8'ini oluşturur. Şimdi hayal edin. 8 gezegen, onların yaklaşık 200’den fazla uydusu, 5 cüce gezegen tespit edilmiş bir milyona yakın asteroid ve 3 bin 500’den fazla kuyruklu yıldız bu kocaman güneş sisteminde kütlesel olarak sadece %0.2’lik bir değere tekamül ediyor. Sizce de inanılmaz değil mi?
Bu yazımızda uzaya dair ilginç gerçekleri beş maddede inceledik; içeriği beğendiyseniz aşağıdaki linklerden paylaşarak daha çok kişiye ulaşmasına yadımcı olabilirsiniz.
[description] => Bu hafta sizlerle uzaya dair ilginç 5 gerçeği paylaşacağız. Birazdan duyacaklarınızından sonra vay be diyeceğinizden eminiz. Şimdi koltuklarınıza sıkı sıkıya tutunun ve bizimle karanlık evreni keşfetmeye başlayın! [keywords] => uzaya dair ilginç gerçekler, Uzay sessiz midir?,NASA uzay giysisinin fiyatı ne kadardır?,Ay'daki ayak izleri ne kadar dayanır?,Venüs'te bir gün uzunluğu ne kadardır?,Uzayda iki metal birbirine değerse ne olur? [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-23 10:33:36 [updated_date] => 2020-07-24 17:53:32 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [1] => stdClass Object ( [id] => 742 [parent] => 23 [order] => 1 [lang_id] => 88758846e1a3c3307b9c722975cef06c [title] => Neden Uzaya Gidiyoruz? [subtitle] => 17.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/neden-uzaya-gidiyoruz1.jpg [summary] => Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz. [content] =>
NEDEN UZAYA GİDİYORUZ?
Neden uzaya gidiyoruz? Uzayda hayat var mı? ve daha nicesi... İnsanlığın gökyüzü merakı çok eski çağlardan bu yana insanlığı keşfetmeye yönlendirmiş, yeni makinalar yapılmasının önünü açmış ve insanlığa uzayın derinliklerine kadar gitmek konusunda ilham vermiştir.
Uzaya gitmenin, uzayla hiç ilgisi olmayan insanların bile hayatlarını kolaylaştırdığını biliyor muydunuz?
Tabii ki içimizdeki o keşfetme azmi hiçbir zaman tükenmiyor. Ayrıca neredeyse her yeni uzay görevinde öğrenilen yeni bir bilgi insanlığa inanılmaz faydaları olan teknolojilerin keşfini de beraberinde getiriyor. İşte uzay çalışmaları süresinde keşfedilmiş, bazen üzerinde bazı değişiklikler yapılarak bazen de hiç değiştirilmeden insanlığın kullanımına sunulmuş teknolojilere "spinoff" diyoruz.
Uzaktan kumandaları ve dalgıçların dalış tüplerini uzay çalışmalarına borçlu olduğumuzu biliyor muydunuz? Eğer şaşırdıysanız buradan sonrasında okuyacaklarınız eminiz ki sizleri daha da çok şaşırtacak.
Uzay Teknolojilerinin Günlük Hayatımızdaki Yeri Nedir?
Daha önce marketlerde vakumlanarak havayla teması engellenmiş ve uzun raf ömrüne sahip ürünlerden gördünüz mü? Peki bu yöntemin nasıl keşfedildiğini biliyor musunuz?
NASA’nın belki de en eski buluşlarından biri gıda güvenliği üzerine olmuştur. Astronotların uzun süreler boyunca uzay ortamında kalacağı düşünülerek hazırlanan bu özel gıdalar, üretim esnasında şoklanır ve vakumlu paketler yardımıyla hava alması engellenir. Böylece paketlenen yiyecekler hem uzun süreler boyunca tazeliğini korur hem de yiyeceğin bakteriler veya mantarlar tarafından bozulması engellenir. Bu özel gıda paketleri, günümüzde hem uzay istasyonunda hemde Türkiye’de dahil yaklaşık 150 ülkede kullanılmaktadır.
Şimdi biraz daha farklı buluşlara göz atalım.
1960’lı yılların sonunda Ay’a gitmek artık bir hayal değildi. 20 Temmuz 2020 Pazartesi günü 51. Yılını kutlayacağımız Ay’a ilk insanlı iniş artık gerçekleşmişti. Fakat uzay giysilerinin ve düşük yer çekiminin azizliğine uğrayan astronotlar yerden toprak örnekleri almakta zorlanıyordu. Onlar zorlandıkça yeni yapılacak keşif yaklaşıyordu.
Günümüzde belki de hepimizin evinde bulunan kablosuz süpürgelerin atası işte tam da bu amaç için icat edildi. Günümüzdekine benzer bir yapıya sahip olan, kablosuz şarjlı örnek toplayıcılar da kullanılarak Ay yüzeyinden toplamda 382 kilogram örnek Dünya’ya getirilerek incelendi. Sonrasında da başka bir şirket tarafından patentin satın alınmasıyla günümüzde evlerde, ofislerde ve arabalarda kullanılan kablosuz elektrikli süpürgeler yaygınlaştı ve hala kullanılıyor.
Şimdiki uzay teknolojisi sizleri çok şaşırtacak!
NASA, ısı takibi yapan füzelerin kızıl ötesi ışınlarını yakalamak amacıyla bir firma ile ortaklaşa bir materyal geliştirmeye çalışır. Geliştirilecek olan materyal hem hassas olan radar ekipmanlarını korumak için tasarlanmış güçlü bir kubbe yapısında olmalı hem de mümkün olduğunca şeffaf olmalıdır. Bu amaç için polikristal isminde yeni bir materyal geliştirilir. Aradan geçen birkaç yılın ardından başka bir firma benzer bir materyal için yola çıkar fakat bu defa amaçları çok farklıdır. Bu firmanın amacı bu materyali diş tellerinde kullanarak diş tellerinin görünüşünü daha sevimli kılmaktır. NASA ile irtibata geçen firma sonunda görünmez diş tellerini yapmayı başarır ve günümüzde sağlık açısından çok gerekli olan bu buluşun dişlerde çok güzel görünmesini sağlarlar.
Şimdi birazda rahatlıktan ve konfordan bahsedelim.
İnsanlı uzay çalışmalarının başlarında astronotları uzaya taşıyan araçlar bir amaca hizmet etmek için tasarlandığından birçok konuda konfor kısmına dikkat edilmemişti. Fakat belli bir süre sonra astronotlar sırt ağrısı ve boyun ağrısı gibi şikayetler ile gelmeye başlayınca NASA mühendisleri araştırmaya konuldu. Ağrıların sebebi koltuklardı. Her ne kadar mikro yerçekimi seviyesine ulaşmak yaklaşık sekiz buçuk dakika sürse de astronotlar koltuklara sıkı sıkıya bağlandıkları için koltuklar astronotları fiziksel olarak zorluyordu. NASA mühendisleri öyle bir sünger tasarımı yaptılar ki astronot koltuğa oturduğunda sünger tamamen astronotun şeklini alıyor, kalktığında ise sünger normal pozisyonuna geri dönüyordu. İşte o bir çok yatak veya ayakkabı reklamında gördüğümüz hatta bazen evcil hayvanların oyun alanı olan hafızalı sünger böyle geliştirildi ve insanlığın kullanımına sunuldu.
Uzay çalışmalarına sadece NASA’da yıllık yaklaşık 19 milyar dolar harcanıyor. Bu miktar çok fazla gelebilir. Fakat insanlığa getirileri paha biçilemez. Günümüzde kullandığımız mikrodalga fırınlardan uzaktan kumandalara, kışın bizleri soğuktan koruyan ince ama etkili montlardan gözlüklerimizde ve telefon ekranlarımızda kullanılan çizilmez camlara kadar birçok teknoloji bu uzay çalışmaları sayesinde keşfediliyor ve kullanılıyor. Aynı zamanda insanlığın gökyüzüne olan merakı da giderilmiş oluyor. Uzay çalışmalarında geliştirilen teknolojilerle belki de ileride o filmlerde gördüğümüz uçan arabalar bile gerçek olabilir.
"Neden uzaya gidiyoruz?" başlıklı konumuzun sonuna geldik.
Her hafta sizlerle uzay ve uzay bilimleri hakkında birçok farklı bilgileri paylaştık ve paylaşmaya devam ediyoruz. Daha önce hazırladığımız muhteşem içeriklere sahip eğitim videolarımızı kanalımızdan izleyebilirsiniz.
Bir sonraki videomuzda sizleri uzayın derinliklerinden bambaşka konularla karşılamak dileğiyle, hoşçakalın!
[description] => Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz. [keywords] => Neden hala uzaya gidiyoruz?,uzaya gitmek, uzay teknolojileri, Uzay çalışmaları, uzay görevi, uzay çalışmaları, Uzay Teknolojilerinin Günlük Hayatımızdaki Yeri, NASA Spinoffları, uzay istasyonu, Ay’a ilk insanlı iniş, diş telleri, NASA mühendisleri, mikro yerçekimi, uzay ortamı [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-17 10:11:11 [updated_date] => 2020-07-17 17:44:21 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [2] => stdClass Object ( [id] => 740 [parent] => 23 [order] => 2 [lang_id] => db9f2ee8a412ec2df5d74410c9e5b451 [title] => Uzayın Sonu Var Mı? [subtitle] => 09.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/tr_list_img8.jpg [summary] => ”Uzayın sonu var mıdır?” sorusuna cevap arayacak ve sizlerle evrenin sınırları hakkında konuşacağız. [content] =>
UZAYIN SONU VAR MI?
"Uzayın sonu var mı?" sorusu hepimizin aklına mutlaka gelmiştir. Bundan tam 2.8 milyon yıl önce ilk insanlar yeryüzünde yaşamaya başladı. O günden bu yana hep gökyüzü ile ilgili meraka sahip olan insanoğlu, hala uzayı ve uzayın derinliklerinde neler olup bittiğini anlamaya ve keşfetmeye çalışıyor. Şimdi biz de canlılığın varlığının bir sembolü olan mavi yuvamızdan yola çıkalım ve ondan yavaş yavaş uzaklaşırken evrenin sınırlarını birlikte keşfedelim.
Dünya, 4 buçuk milyar yaşında devasa bir kaya kütlesi. Aynı zamanda bildiğimiz kadarıyla, üzerinde canlı barındıran tek gök cismi. Ekvatordan ölçüldüğünde, çevre uzunluğu 40 bin 75 kilometre olan bu gezegen, 7 kıtadan oluşuyor. Yaklaşık 4’te 3’ü de, o güzel mavi rengi veren okyanuslarla ve denizlerle kaplıdır. Tüm bu denizler, okyanuslar, buzullar, kayalar ve canlı organizmalar, Dünya Sistemi’ni oluşturur. Bu uzun yolculukta Dünya bizim başlangıç noktamız olacak.
Nasıl ki Dünya, farklı öğelerden oluşan bir sisteme sahipse, Dünya’dan uzaklaşmaya başladığımız anda Dünya’nın da farklı bir sistemin parçası olduğunu görürüz. Bu sisteme Güneş Sistemi adı verilir.
Güneş sistemi; 1 yıldız, 8 gezegen ve milyarlarca irili ufaklı kaya parçalarından oluşur. Bu kaya parçaları, bir kuyruklu yıldız, bir asteroit veya büyük kütleye sahip ise, bir cüce gezegen olabilir. Yıldızımız Güneş ise yaklaşık ömrünün yarısında olan orta seviye bir yıldızdır ve bizden, yani Dünya’dan, ortalama 150 milyon kilometre uzaklıktadır.
Şimdi çok daha uzaklara gideceğiz ve kat edeceğimiz kilometre çok daha büyüyecek. Astronomlar uzay ortamındaki bu uzun mesafeleri ölçmek ve daha rahat hesaplamalar yapabilmek için ”astronomik” ölçüm birimi geliştirmişler. Bu birimi şu şekilde düşünebiliriz; Dünya ile Güneş arasındaki mesafe olan 150 milyon kilometreyi astronomlar “1 Astronomik Birim” olarak adlandırmışlar. Bu durumda bizden yaklaşık 450 milyon kilometre uzakta olan bir cisim astronomik birim olarak bizden sadece 3 astronomik birim uzaktadır. İşte bu birim sayesinde hesaplamalar çok daha kolay ve daha az hata ile yapılmaktadır.
Yavaş yavaş güneş sisteminden uzaklaşıyoruz. Şimdiki durağımız ise Güneş’in yıldızlar arası komşuları olacak. Bu noktada bir çok yıldızdan oluşan farklı bir sistemi görüyoruz. Güneş’e en yakın yıldız olan “Alpha Centauri A” gözümüze çarpıyor. Yakınlığını açıklayacak olursak Alpha Centauri A, Güneş’ten tamı tamına 4.3 ışık yılı uzaklıktadır. Astronomik birim olarak bu mesafe 271 bin 937 astronomik birime denk gelir.
Haydi yolumuza devam edelim. Şimdiki durağımız, tamamını henüz gözlemleyemediğimiz fakat ışık kirliliğinin çok az olduğu noktalarda gece gökyüzünde bir yıldızlar çizgisi gibi gördüğümüz Samanyolu gökadası. Bu kocaman gökadanın çapı yaklaşık 100 bin ışık yılı uzunluğundadır. İçerisinde Güneş’imiz gibi milyarlarca yıldız ve güneş sisteminin gezegenleri gibi milyarlarca gezegen barındırmaktadır. Peki Samanyolu gökadasının bir komşusu var mı?
Bu soruyu bir sonraki durağımızın işareti olarak düşünebiliriz.
Evet şimdi de bölgesel galaktik gruptayız. Değil Güneş’i görmek, 100 bin ışıkyılı uzunluğundaki samanyolu gökadası bile şu an küçücük duruyor. Samanyolu gök adasının çok yakınında ona çok benzeyen başka bir gökada daha var. İşte o gökada çok ama çok uzun zaman sonra samanyolu gök adasıyla birleşerek yeni devasa bir gökada oluşturması beklenen Andromeda gökadasıdır.
Uzayın Sonu Var Mı?
Bölgesel galaktik gruptan uzaklaşırken o devasa gökadalar küçülmeye başlıyor ve bizler virgo üstkümesi adında yeni bir bölgeye ulaşıyoruz. Bu alanda Samanyolu ve Andromeda gökadalarının oluşturduğu bölgesel galaktik grup gibi birçok farklı gruplar ve gökadalar mevcut. Virgo üstkümesinin yerleştiği alan yaklaşık 110 milyon ışık yılı çapındadır. Her ne kadar bir kaç rakamla ifade edilse de inanın bu alanın büyüklüğü insan aklının hayal edebileceğinden bile çok ama çok daha büyüktür.
Yolculuğumuza devam ettiğimizde ise tıpkı virgo üstkümesi gibi içerisinde gökadalar barındıran diğer üst kümelerin buluştuğu alana geliyoruz. Bu alan ise bölgesel üst kümeler olarak adlandırılıyor.
Haydi gözlemlenebilen en uzak gökadaya gidelim. Şu anda evimiz olan o minik mavi noktadan yaklaşık 32 milyar ışık yılı uzaktayız ve GN-Z11 isimli gökadayı ziyaret ediyoruz. Bu gökada, samanyolu gökadasından 25 kat daha küçük olup samanyolu gökadasının yıldız kütlesinin %1'ine sahiptir.
Biliyoruz ki evren, “Big Bang” yani büyük patlamadan bu yana, çok ama çok hızlı bir şekilde büyümeye ve genişlemeye devam ediyor. Fakat insanoğlu olarak gözlemleyebildiğimiz evren işte bu kadar. Tabii ki bir önceki videomuzda da bahsettiğimiz yeni gönderilecek uzay teleskopları ve yeni yapılacak keşifler sayesinde, gelecekte belki de çok daha ötesini görecek ve çok daha farklı bilgiler elde edeceğiz.
Peki ya Big Bang'den önce? Evrenin sıcak, yoğun, madde, antimadde ve radyasyonla dolu olan bu halinden hemen öncesine gittiğinizde ne görürdünüz? Yorumlarınızı bu videonun altına yazabilirsiniz.
Evrenin sonuna belki hiçbir zaman ulaşamayacağız ama bu konumuzun sonuna geldik.
26 Mart 2020 gününden bu yana her hafta sizlerle uzay ve uzay bilimleri hakkında birçok farklı bilgileri paylaştık ve paylaşmaya devam ediyoruz. Daha önce hazırladığımız muhteşem içeriklere sahip eğitim videolarımızı kanalımızdan izleyebilirsiniz.
[description] => ”Uzayın sonu var mıdır?” sorusuna cevap arıyoruz. [keywords] => uzayın sonu var mı, uzayın derinlikleri, Dünya Sistemi, cüce gezegen, kuyruklu yıldız, samanyolu gökadası, “Big Bang” büyük patlama, uzay teleskobu [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-09 10:18:13 [updated_date] => 2020-07-17 08:52:57 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [3] => stdClass Object ( [id] => 737 [parent] => 23 [order] => 3 [lang_id] => f3f277e9397ed01b55cab0d48d2d1eb0 [title] => Çocuklar İçin 2020 Yaz Kampları [subtitle] => 02.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/2020-yaz-kamplari-basliyor.jpg [summary] => Çocuklar için yaz kampları başlıyor! Hepimizin heyecanla beklediği an geldi! [content] =>
ÇOCUKLAR İÇİN YAZ KAMPLARI BAŞLIYOR!
Çocuklar için yaz kampları başlıyor! Yaşadığımız pandemi süreci nedeniyle bir süredir ara verdiğimiz programlarımıza Temmuz ayı itibariyla başlıyoruz ve sonunda uzay ve astronomi tutkunu ziyaretçilerimizle tekrar buluşuyoruz!
Uzay Kampı Türkiye olarak COVID-19 sebebiyle almış olduğumuz önlemleri"COVID-19 Önlemleri"sayfasından görüntüleyebilirsiniz.
Bize ulaşarak "Çocuklar için önerilen yaz kampı programları nelerdir" diye soran tüm takipçilerimize çok teşekkür ederiz. Düzenlenen 2020 yaz kamplarında, çocukların yaz tatillerini verimli bir şekilde geçirmeleri hedeflenirken bu yaz da yetişkinlerin katılabileceği özel program seçeneklerimiz olacak. Uygulamalı bilimsel aktivitelerle dolu yaz programlarımıza gelin birlikte bakalım:
2020 Çocuklar için Yaz Kampı Programları
Çocuklar için "Galaktik" Yaz Kampı
Aileler için Yaz Kampı: Aile-Çocuk Uzay Kampı
Günlük Gezi Programı: Uzay Serüveni 2020
Günlük Gezi Programı: Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı Turu
Günlük Gezi Programı: Astro-Tur
"2020 Çocuk Yaz Kamplarında" Eğlence ve Öğrenmeyle Dolu Bir Yaz Sizi Bekliyor!
2020 çocuk yaz kampları, katılımcıların Uzay Kampı Türkiyenin dinamik ve eğlenceli eğitimleriyle keyifli anılar biriktirerek hayat boyu unutamayacakları bir deneyim yaşamaları için kurgulandı. Eğlenceli içeriklerin yanı sıra katılılımcıların programlarımızı yorum yapabilen, problem çözme yetisine sahip, analitik düşünebilen, çözüm yolları için araştırmacı, yenilikçi ve hayal gücünü kullanabilen bireyler olarak tamamlamalarını hedefliyoruz.
Türkçe ve İngilizce dillerinde uygulanabilen Yaz Gençlik Kamplarına katılan gençler;
NASA tasarımlı simülatörleri kullanarak uzay teknolojisini yakından tanırlar, matematik ve fen bilimleriyle olan ilişkisini öğrenirler.
Çevrelerine ve teknolojiye karşı farkındalıklarını geliştirirler.
Uluslararası yaz kampı programlarında kendilerini yabancı dilde ifade etme becerilerini geliştirirler.
“Galaktik Yaz Kampları”yla Unutulmaz Bir Eğitim Macerası…
2020 yaz kampı programlarımız kapsamında iki dönemde açmayı planladığımız “Galaktik Yaz Kampı” programı; gençlerin, astronot simülatörleriyle eğitim, dijital gezegenevinde astronomi dersleri, roket yapımı ve fırlatılması, özel sunumlar gecesi, havuz aktiviteleri, barbekü partisi gibi etkinliklerle uzay bilimleri alanında bilgilenirken, aynı zamanda eğlenceli etkinliklerle eşsiz unutulmaz bir hafta yaşayacakları yaz gençlik kampıdır. Galaktik Yaz Kampı Programları, 9-15 Ağustos ve 16-22 Ağustos tarihlerinde 9-15 yaş arasındaki katılımcılar için uygulanacak.
“Aile-Çocuk” Uzay Kampı Programında Çocuğunuzla Birlikte Unutulmaz Bir Hafta Sonu
Çocuğunuzla birlikte farklı bir deneyim mi yaşamak istiyorsunuz? O zaman “Aile-Çocuk Uzay Kampı” programımız tam size göre!
Konaklamalıaile kamplarımızda, ailelerin çocuklarıyla birlikte keyifli zaman geçirebilmeleri ve çocukların da ebeveynleriyle olan iletişimlerini geliştirip, özgüven kazanmalarını hedefliyoruz. Katılımcılar; uzay istasyonu ve uzay mekiğiyle uçuş görevi, model roket yapımı ve fırlatılması, simülatör kullanımı gibi takım çalışması gerektiren etkinliklerde birlikte yer alarak, kaliteli zaman geçirecekler. 7-10 yaş aralığındaki bir öğrencinin bir ebeveyniyle (veya 18 yaşından büyük bir refakatçiyle) birlikte katıldığı 2 günlük konaklamalı Aile-Çocuk Uzay Kampı programı 28-30 Ağustos tarihlerinde uygulanacak.
Uzay Kampı Türkiye olarak “Geleceğin Liderleri Buradan Doğar” sloganı ile 20 yılı geride bırakmanın mutluluğunu yaşıyoruz. İçeriğini sizlerden gelen talepler doğrultusunda oluşturduğumuz ve 20. yılımıza özel olarak sadece bu yaz dönemi için uygulayacağımız 3 günlük konaklamasız “Uzay Serüveni 2020” programımızın kayıtları başladı!
Katılımcılar; NASA tasarımlı astronot simülatörlerinden Ay’da Yürüyüş Koltuğu'nun yanı sıra Sıfır Yerçekimi Duvarı ile astronotların ağırlıksız uzay ortamında nasıl çalıştıklarını tecrübe edip, uzay istasyonu uçuş görevi ile unutulmaz bir uzay serüveni yaşayacaklar. 9-13 yaş arası katılımcılarımızın bireysel olarak katılabildiği program 23-25 Temmuz ve 24-26 Ağustos tarihlerinde uygulanacak.
Günlük Gezi Programı: Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı
Günlük gezi programına katılarak çocuklarıyla keyifli vakit geçirmek isteyen ve alternatif etkinlikler arayan ebeveynlerin tercih ettiği, 7-15 yaş arasındaki öğrencilerin 1 yetişkinle birlikte katılabildiği günlük aile turları, 23 Temmuz 2020'de uygulanacak.
Ailelere Özel Günlük Uzay Kampı Turu'nda Nesil Mars İnteraktif Sergi Alanında, Mars gezegeninde kurulması planlanan yaşam alanları hakkında detaylı bilgiler verilecek. Programda ayrıca; uzayda uygulanan topraksız tarım örneği, dijital yıldızevinde astronomi dersi, “Makey Makey” istasyonunda uygulamalı STEAM aktiviteleri, eğlenceli bilimsel deneyler ve simülatör gösterisi gibi etkinlikler bulunuyor.
Astronomi ağırlıklı günlük gezi programıAstro-Tur'a, uzay ve astronomi meraklısı yetişkinler de bireysel olarak katılabiliyor.
9-12 yaş arasındaki çocukların bir yetişkinle birlikte, 13 yaş ve üzerindeki katılımcıların da tek başlarına katılabildiği astronomi ağırlıklı “Astro-Tur” programında; NASA tasarımlı astronot simülatörlerinin çalışma prensipleri anlatılıp simülatör gösterisi yapılacak. Katılımcılar; sihirli kürede güneş sistemi eğitimi, gök atlası yapım atölyesi ve teleskopla gökyüzü gözlemi gibi etkinliklere katılarak uzayla ilgili merak edilen sorularına cevap bulabilecekler.
[description] => Çocuklar için 2020 Yaz Kampları Başlıyor! Hemen Kayıt Yaptırın, Sınırlı Kontenjanları Kaçırmayın [keywords] => Çocuklar için Yaz Kampları, günlük gezi programı, Gençlik Kampları, yaz gençlik kampı, Galaktik Yaz Kampı, dijital gezegenevi, aile kampları, Aile-Çocuk Uzay Kampı, takım çalışması, Uzay Serüveni, Marsta Yaşam, STEAM aktiviteleri, güneş sistemi eğitimi, gök atlası yapım atölyesi, teleskopla gökyüzü gözlemi, uzay ve astronomi meraklısı [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-02 08:36:17 [updated_date] => 2020-07-24 16:22:01 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) [4] => stdClass Object ( [id] => 736 [parent] => 23 [order] => 4 [lang_id] => 60434844d1cc786e9f195a677328fe61 [title] => Hubble'dan James Webb'e Uzay Teleskopları [subtitle] => 01.07.2020 [header_img] => 0 [list_img] => upload/media/hubble-james-webb.jpg [summary] => Günümüzde farklı amaçlarla kullanılan birçok uzay teleskobu bulunmakta. Bu yazımızda sizlerle, Hubble Uzay Teleskobu’ndan ötegezegen avcısı Kepler’e uzanan muhteşem bir yolculuğa çıkalım. [content] =>
Dünya yörüngesindeki gözlerimizi yani uzay teleskoplarını yakından tanıyalım ve bazı önemli uzay teleskoplarının keşiflerini inceleyelim. İlk olarak neden uzaya teleskop göndermemiz gerekiyor buna bir bakalım. Dünya üzerinden detaylı gözlem yapılmasını engelleyen farklı pek çok sebep vardır.
Öncelikle gözlem yapacağımız gök cisimleri bizden uzaktadır. Dünya’ya en yakın gök cismi olan Ay bile Dünya’dan ortalama 384 bin kilometre uzaklıktadır. Bu durumda detaylı incelemeyi zorlaştırır.
Gözlemi etkileyen diğer bir durum ise ışık kirliliğidir. Detaylı bir gözlem yapılabilmesi için etrafta minimum seviyede ışık olması gerekir. Bu sebepten dolayı gözlemevleri genellikle yerleşim alanlarından uzağa kurulur.
Hava durumu da yine gözlem yapmayı etkileyen bir diğer faktördür. Örneğin havanın gece bulutlu olması gözlem yapmayı tamamen engeller. Bu yüzden büyük gözlemevleri, az yağış alan dolayısıyla bulutların da az olacağı çöllere ve nem oranı daha az olan bölgelere kurulur.
Son olarak atmosfer; rüzgarlardan, yerel hava akımlarından ve atmosferin kendi tabakaları arasındaki sıcaklık farklarından dolayı yerel kararsızlıklar gösterir. Bu duruma atmosferik türbülans adı verilir. Atmosferik türbülanstan ötürü gök cisminden gelen ışıklar atmosferden geçerken kırılır. Bu kırılma ise gözlem kalitesini bozar.
Yer yüzündeki gözlemevleri, genellikle en az ışık kirliliği olan yüksek rakımlı alanlara yerleştirilirken, atmosferik türbülanstan etkilenir ve bu durumdan ötürü çekilen görüntülerin netliğini sınırlanır. Atmosferik türbülansın etkileri yıldızlara bakan herkes için geçerlidir. Normalde ışığı sabit bir şekilde gelen yıldızlar atmosferik türbülansın etkisinden dolayı sürekli göz kırpıyormuş gibi görünürler.
Birazdan anlatacağımız, uzaya yerleştirilmiş veya yerleştirilecek teleskoplar, patlayan yıldızlardan diğer galaksilere kadar her şeyin daha net bir görüntüsünü elde edebilir.
Yer temelli teleskoplar için bir başka dezavantaj ise evrenin bir çok noktasından gelen ve gök bilimcilerin tahminlerini doğrulamak için kullandıkları kızılötesi ve morötesi ışığın, dünya atmosferinin içinden geçerken çoğunun atmosfer tarafından emilmesidir. Fakat uzay teleskopları bu ışık dalgalarını rahatlıkla tespit edebilir ve gök bilimcilere gerekli verileri sunabilir.
Dünya yüzeyinde bulunan ve güncel teknoloji ile inşa edilmiş teleskoplar, atmosferik bozulmayı düzeltmeye veya sınırlamaya çalışmak için uyarlanabilir optikler gibi teknolojik ilerlemeleri kullanıyor olsa da Hubble araştırmasını yöneten Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü (STScI)'e göre atmosferden dolayı bu ışık dalgaları Dünya'ya ulaşamadığı için onları görüntülemenin de maalesef bir yolu yoktur.
Peki uzay teleskoplarının hiç dezavantajı yok mu? Tabiki var.
Hubble gibi uzay teleskoplarının dezavantajı, onları atmosferin üstüne taşımanın son derece zor olmasıdır. Hubble, uzayda astronotlar tarafından onarılmak üzere özel olarak tasarlanmış ilk teleskopken, diğer uzay teleskopları bozulduklarında tamir edilemez.
Neden uzaya teleskop gönderdiğimizi anladığımıza göre artık ünlü uzay teleskoplarından da biraz bahsedebiliriz.
Dünya’nın ilk uzay teleskobu olan ve 24 Nisan 1990 yılında STS-31 göreviyle uzaya fırlatılan Hubble Uzay Teleskobu, tam 30 yıldır Dünya çapındaki gök bilimcilere kaynak sağlamaya devam etmektedir. Hubble ismi, ekstragalaktik astronomi ve gözlemsel kozmoloji alanlarının oluşturulmasında önemli rol oynamış ve tüm zamanların en önemli gök bilimcilerinden biri olarak kabul edilmiş Edwin Powell Hubble isimli Amerikalı bir gökbilimciden gelmektedir. Hubble Uzay Teleskobu, 2.4 metre çapında ve tamı tamına 828 kilogram ağırlığında bir aynaya sahiptir ve halen haftada 120 gigabayttan fazla veriyi gök bilimcilere göndererek aktif olarak çalışmalarına devam etmektedir.
2021 yılında gönderilmesi planlanan ve yapımına yaklaşık olarak 10 milyar dolar harcanan James Webb Uzay Teleskobu, güncel teknolojilerin kullanımıyla geliştirilmiştir ve devasa bir ayna yapısına sahiptir. Hubble Uzay Teleskobu ile görüntülenemeyen mesafelerin ve farklı dalga boylarındaki ışıkların, James Webb teleskobu ile görüntülenmesi ve olay yaratacak yeni keşiflerin yapılması beklenmektedir.
Daha önce ötegezegenleri anlatan videomuzda bahsettiğimiz ve ötegezegenlerin keşfine devasa katkılarda bulunan bir teleskop olan Kepler Uzay Teleskobu, 7 Mart 2009 günü uzaya gönderilmiş ve 12 Mayıs 2009 günü çalışmaya başlamıştır. Kullanıldığı 9 yıl 7 ay ve 23 gün boyunca Kepler, 530 bin 506 yıldız gözlemlemiş ve 2 bin 662 gezegen keşfetmiştir. 15 Kasım 2018 günü, yakıtının da tükenmesiyle Kepler Uzay Teleskobu görevi sonlandırılmıştır.
Ötegezegen keşfine devam edebilmek için 18 Nisan 2018 tarihinde gönderilen TESS Uzay Teleskobu, bugün gök bilimciler için yeni ötegezegenleri keşfetmeye devam etmektedir. Kepler ile hemen hemen aynı amaca yönelik çalışan bu teleskop, güncel teknolojinin de kullanımıyla bizden çok uzakta olan bu gök cisimlerini daha hassas ve daha net bir şekilde gözlemlemektedir.
Bir konumuzun daha sonuna geldik.
Bu ve buna benzer konuların devamına ulaşmak için youtube kanalımıza abone olmayı ve instagram twitter ve facebook gibi sosyal medya hesaplarımızdan bizleri takip etmeyi unutmayınız. Aşağıdaki linklerden bu yazıyı paylaşabilir, arkadaşlarınızı da eğitim videolarımızla ilgili olarak bilgilendirerek bu harika bilgilerin daha çok kişiye ulaşmasını sağlayabilirsiniz! Ayrıca henüz izlemediyseniz, "Ay ve Güneş Tutulmaları!" videomuza göz atabilirsiniz.
Bir sonraki videomuzda sizleri uzayın derinliklerinden bambaşka konularla karşılamak dileğiyle, hoşçakalın!
[description] => Günümüzde farklı amaçlarla kullanılan birçok uzay teleskobu bulunmakta. Bu yazımızda sizlerle Hubble Uzay Teleskobu’ndan ötegezegen avcısı Kepler’e uzanan muhteşem bir yolculuğa çıkalım. [keywords] => Hubble Uzay Teleskobu, Kepler Uzay Teleskobu, James Webb Uzay Teleskobu, Dünya üzerinden detaylı gözlem yapılmasını engelleyen faktörler, Uzay Teleskobu Bilim Enstitüsü, Neden uzaya teleskop gönderdik, Edwin Powell Hubble Kimdir?, Dünya’nın ilk uzay teleskobu, Ötegezegen Avcısı, TESS Uzay Teleskobu [extra] => [{"key":"","value":""}] [created_date] => 2020-07-01 10:10:00 [updated_date] => 2020-07-16 18:08:03 [lang] => tr [active] => 1 [search] => 1 [facebook_piksel] => ) )
Uzaya gitmenin bilmediğimiz yararlarına odaklanacak ve uzayda kullanılmış veya uzay çalışmaları süresinde üretilip insanlığa fayda sağlamış uzay teknolojilerinden bahsedeceğiz.
Günümüzde farklı amaçlarla kullanılan birçok uzay teleskobu bulunmakta. Bu yazımızda sizlerle, Hubble Uzay Teleskobu’ndan ötegezegen avcısı Kepler’e uzanan muhteşem bir yolculuğa çıkalım.
