Dünya Uzay Haftası; insanlığın daha iyi duruma gelmesi için bilim ve teknolojinin yaptığı katkıların uluslararası etkinliklerle kutlandığı haftadır.
DÜNYA UZAY HAFTASI KUTLU OLSUN!
10 Ekim 1967’de "Ay ve Gök Cisimleri Dahil Uzayın Keşfi ve Kullanımı için Devletlerin Faaliyetlerini Düzenleyen İlkeler Antlaşması"nın ülkelerce imzalanıp yürürlüğe girmesi nedeniyle Birleşmiş Milletler 1999 yılında 4-10 Ekim Haftasını Dünya Uzay Haftası olarak ilan etti.
10 Ekim 1967’de imzalanan antlaşmaya ait ilkeler:
- Dış uzayın keşfi ve kullanımı tüm ülkelerin yararı ve çıkarları gözetilerek yürütülür.
- Dış uzayın keşfi ve kullanımı hususunda tüm ülkeler özgürdür.
- Dış uzay bakımından egemenlik, işgal ve benzer iddialarda bulunulamaz.
- Devletler hem yörüngeye hem de dış uzaydaki gök cisimlerine veya istasyonlarına; nükleer silah ya da diğer kitle imha silahları yerleştiremez.
- Dünya’nın uydusu Ay ve diğer gök cisimleri yalnızca barışçıl amaçlarla kullanılabilir.
- Devletler, ulusal uzay faaliyetlerinden ve bu faaliyetler esnasında verdikleri zararlardan dolayı sorumludurlar.
Uzay Haftasının ekim ayında kutlanmasının asıl nedeni uzaya başarıyla gönderilen insan yapımı ilk uydu olan Sputnik 1'dir. Sputnik 1'in Sovyetler Birliği tarafından 4 Ekim 1957’de fırlatılması uzay keşiflerini başlatan önemli bir km taşı olarak kabul edilmektedir.
Sputnik-1 (Sputnik Rusçada “yoldaş ve arkadaş”) üst atmosferin yoğunluğu hakkında bilgi vermek için tasarlanmış ve 4 Ocak 1958'de Dünya atmosferinde yanarak görevini tamamlamıştır. Basketbol topundan biraz daha büyük bir küre şeklinde olan Sputnik’in, Dünya’nın yörüngesinde 21 gün boyunca dolanması ABD’ye de bir yıl sonra NASA’yı kurması için bir motivasyon kaynağı olduğu düşünülmektedir. Uydunun, her bir yörünge dolanımını tamamlaması 96,2 dakika sürmüş ve uydu yörüngede saatte yaklaşık 29 bin kilometre yol katetmiştir. Sputnik-1’in yaydığı sesler amatör radyo operatörleri tarafından da dinlenebilmiştir. Siz de aşağıdaki linkten bu ses kayıtlarını dinleyebilirsiniz.
Her yıl farklı konseptle kutlanan Dünya Uzay Haftası 2021 yılında; gelecek nesillere ilham veren ve uzay çalışmalarına katkıda bulunan başarılı kadınları onurlandırmak adına “Uzayda Kadınlar” temasıyla kutlanıyor. Bu yılda küresel salgına rağmen Dünya Uzay Haftası çevrimiçi etkinliklerle farklı ülkelerdeki uzay ve teknolojileri meraklılarını uzaydaki kadınları kutlamak için bir araya getiriyor.
Dünya Uzay Haftası, dünyanın dört bir yanındaki uzay ajansları, havacılık şirketleri, okullar, planetaryum, müzeler ve astronomi kulüpleri tarafından düzenlenen etkinliklerle kutlanmakta; gençlerin bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik konularında bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir.
Uzay Kampı Türkiye de sosyal medya kanallarından dünya uzay haftasına özel bilgilendirici paylaşımlar yapacak. Bizi sosyal medya hesaplarımızdan (Instagram, Facebook, Twitter) takip ederek gelişmelerden haberdar olabilirsiniz.
Geçtiğimiz Yıl Gerçekleştirdiğimiz Etkinliklerimiz
1- Haydi Roket Yapalım
Bu gönderiyi Instagram'da gör
2- Yüksek Astronom Hatice Eren ile Söyleşi
Bu gönderiyi Instagram'da gör
3- Özel Soru Cevap Etkinliğimiz
Bu gönderiyi Instagram'da gör
Gelecekteki Uzay Çalışmaları Neler?
Sputnik-1’in uzaya gönderilmesi kuşkusuz çok önemli bir adım ancak içinde bulunduğumuz yüzyılda insanoğlu çok daha büyük adımları atmanın hesaplarını yapıyor. Ay’a ayak basılması ve yörüngedeki Uluslararası Uzay İstasyonu’nun içerisinde yaşamın sürdürülebilmesi çok daha büyük adımların en önemli habercileri oldular… Öyle ki daha önce hayal olan başka gezegenlere gidip orada yaşayabilme fikri her geçen gün daha da gerçekçi hale bürünüyor. Şu anda gidilmesi en olası gezegen Mars.
Antarktika’ya 13 bin yıl önce düşen meteor (Allen Hills 84001), 1996 yılında üzerinde fosillerin bulunması ile gündeme oturdu. 1996 yılında Stanford Üniversitesi ve NASA'nın Johnson Uzay Merkezi'nde görevli bir ekip tarafından yapılan çalışmayla Mars'ta ortaya çıktığına inanılan bir göktaşının fosilleri içerebileceğine dair yapılan duyuru uzay çalışmalarına yön verecek bir başka km taşı olarak kabul edilebilir. Viking araçları tarafından ölçülen Mars atmosferinin kompozisyonuna açıkça uyan, içlerinde hapsolmuş gazlar nedeniyle Mars'tan geldiklerine inanılan taşlardaki organik bileşiklerin varlığı, Mars'ta daha erken bir zamanda yaşamın başlamış olabileceğine dair olasılıkları güçlendiriyor. Dikkatlerin Mars’a çevrilmesi Pathfinder ile başlayan bir dizi uzay aracının Mars’a gönderilerek araştırmaların derinleştirilmesi ve nihayet 30 Temmuz 2020’de Perseverance gezgininin, Şubat 2021'de Mars’a ulaşmak üzere gönderilmesi geleceğe yön verecek çalışmaların önemli adımları olarak tarihe geçti.
NASA’nın yaptığı duyuruya göre, Perseverance'ın (İngilizce “Azim”) Mars'a ulaştıktan sonraki ilk görevlerinden birisi, belki de en önemlisi yüzeydeki olası yaşamın belirtilerinin araştırılacağı astrobiyolojik çalışmalar olacak. Mars’a indirilecek araç, aynı zamanda gezegenin iklimini ve jeolojisini de inceleyerek karakterize edecek ve insanlı keşfin önünü açacak bilgileri toplayacak. Bu aracın aynı zamanda Mars’tan kaya ve toz örnekleri toplayıp önbelleğe alacak ilk araç olması da bekleniyor. Şu anda NASA tarafından Avrupa Uzay Ajansı ile işbirliği içinde değerlendirilen programlara göre; sonraki görevlerde, bu önbelleğe alınmış örneklerin yüzeyden toplanması ve derinlemesine analiz için Dünya'ya getirmek için Mars'a uzay aracı gönderilmesi var. Diğer ülkeler (ve hatta bazı özel şirketler) de Mars'la daha çok ilgilenmeye başladılar. Şu anda beş uzay aracının daha fırlatılması planlanıyor: ExoMars gezgini (Avrupa Uzay Ajansı), Birleşik Arap Emirlikleri Hope Orbiter, bir Japon yörünge aracı, bir Çin gezgini ve bir SpaceX Dragon kapsülü. En dikkat çekici gelişme NASA’nın insanları Mars'a göndermeyi ciddi şekilde planlıyor olması. Öncelikle İnsan Arama ve Operasyon Görev Müdürlüğü (HEOMD) ve Uzay Teknolojisi Görev Müdürlüğü (STMD) ile işbirliği içinde robotik keşif çalışmalarında hazırlıklar yapılıyor. Mars 2020 gezgini mevcut hava durumunu, rüzgarları, radyasyonu ve toz ortamının anlaşılmasına yardımcı olacak ve Mars’a vardıklarında insanlara yardımcı olacak teknolojileri gösterecek.
Ay’a Geri Dönüş Çalışmaları Devam Ediyor
Mars 2020 Perseverance gezgini, Kızıl Gezegen'in insan keşfine hazırlamanın bir yolu olarak Ay'a yönelik görevleri içeren daha büyük bir programın parçası. Astronotları 2024 yılına kadar Ay'a “geri döndürmekle” görevlendirilen NASA, Artemis Ay Keşif planları aracılığıyla 2028 yılına kadar Ay'da ve çevresinde sürdürülebilir bir insan varlığı oluşturmayı hedefliyor.
Ay'ın güney kutbunda donmuş halde su keşfedilmiş olmasından dolayı bu bölgeye odaklanacak uçuşların 2030'a kadar devam etmesi planlanıyor. Temel hedef Ay'ın insanların yerleşimine ve orada kolonizasyon kurmalarına hazır hale getirilmesi. Ayrıca Ay yörüngesinde Uluslararası Uzay İstasyonu'na benzeyecek bir “Ay istasyonu” kurularak hem Ay’a gidebilmek hem de Mars görevleri için bir basamak olarak kulanılacak. İstasyonun yapımında Avrupa Uzay Ajansı, Kanada Uzay Ajansı ve Japonya Havacılık ve Uzay Araştırma Ajansının da destek verecekler. NASA, Artemis programının ilk ticari ortağı olarak SpaceX'i duyurdu.
Uzay teknolojilerindeki son gelişmeler asla “son” olmuyor…
Uzay Haftanız kutlu olsun.
Yeni yazımızda görüşmek üzere...
